صبح دل انگیز یک روز زمستانی میهمان جلسه‌ای از جنس خاطرات و انتقال تجربیات شدم. فضای جلسه بسیار سنگین است زیرا شخصیت‌های حضور دارند که زمانی نماینده عالی دولت و مرد اول اجرایی در استان آذربایجان شرقی بوده اند.
اینجا نشست هم اندیشی استانداران ادوار آذربایجان شرقی است که تنی چند از استانداران دهه‌های ۶۰ تا ۷۰، ۸۰، ۹۰ و حتی سال ۱۴۰۲ در آن جمع شده‌اند.
جلسه حوالی ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه شروع می‌شود اما گویا آقای طاهری از استانداران دهه ۶۰ که از تهران عازم تبریز شده تا در این جلسه حضور یابد، به خاطر تاخیر پرواز اندکی دیر خواهد رسید.
جلسه با حضور محمد علی نژاد ساری‌خانی (۱۳۵۹_۱۳۶۰)، علی عبدالعلی زاده (۱۳۷۱ -۱۳۷۶)، یحیی محمدزاده (۱۳۷۶ – ۱۳۸۰)، محمدعلی سبحان اللهی(۱۳۸۰ – ۱۳۸۴)، احمد علیرضا بیگی (۱۳۸۷-۱۳۹۲)، مجید خدابخش (۱۳۹۶-۱۳۹۷)، محمدرضا پورمحمدی (۱۳۹۷-۱۴۰۰) و مالک رحمتی (۱۴۰۲ – ادامه دارد) شروع می‌شود. جای خالی استانداران فقید در این جمع به چشم می‌خورد.
مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی به عنوان میزبان، شروع به سخن می کند و از دلیل برگزاری این جلسه می‌گوید.
از زمان ورود به مسند استانداری و مشاهده تصاویر استانداران ادوار در دیوارهای عمارت، سوالی برایش پیش آمده “کسانی که روزی به استان خدمت می‌کردند، دوباره به استان بازگردند، چه کاری برای استان می‌کنند؟”
وی که مشتاق شنیدن صحبت‌ها و تجربیات مدیران ارشد سابق استان است، خطاب به آن‌ها عنوان می کند: شما استانداران عزیز در توسعه استان نقش داشته اید و به یقین در دوران خود بهترین عملکرد را به یادگار گذاشته‌اید و ما امروز باید ادامه دهنده راه شما باشیم.
وی ادامه می‌دهد: آذربایجان شرقی و به خصوص تبریز همواره جزو اولین‌ها بوده است ولی امروز این جایگاه در بسیاری از حوزه‌ها حفظ نشده و مردم استان را نگران کرده است. در حوزه زیرساخت‌ها، سرانه‌های بهداشتی و توسعه متوازن استان نیز مشکل داریم.
هدف مهم دیگر از برگزاری این نشست به گفته رحمتی، راه اندازی «اندیشکده مدیریت دانش استان» با محوریت استانداران گذشته است تا بتوان از تجربیات و مدیریت دانش آن‌ها به همراه ظرفیت نخبگان و دانشگاهیان بهره برد.
وی اظهار کرد: تشخیص اولویت‌ها و شناخت صحیح ظرفیت‌ها و نیروهای توانمند استان از جمله اقدامان این اندیشکده خواهد بود.
اندیشه بدون پشتوانه مردمی محکوم به نابودی است
رحمتی هم‌چنین راه اندازی این اندیشکده را همراه با داشتن تصویر مشترک ذهنی همراه با جریان مردمی و نخبگان در استان می‌داند و معتقد است اندیشه‌ای که جریان مردمی و نخبگانی آن را پشتیبانی نکند، محکوم به نابودی است.
صحبت‌های استاندار جوان که تمام می‌شود نوبت استانداران باتجربه است تا اندیشه‌های خود را مطرح کنند.
به اذعان تمامی افراد حاضر در این جلسه، برگزاری چنین نشستی یک گام بسیار مهم و ابتکاری خوب برای روند بهود توسعه استان خواهد بود.
بحث تجربه که می‌شود، نگاه‌ها به سمت آقای ساری خانی برمی‌گردد.
استاندار سال‌های ۵۹ تا۶۰ آذربایجان شرقی که در زمان وی، مقام معظم رهبری به استان سفر کردند و این سفری دلیلی شد تا آماری از ابعاد مختلف استان تهیه شود.
این آمارها نشان می‌داد که آذربایجان شرقی در ردیف ۲۰ تا ۲۳ استان‌ها از نظر توسعه قرار داشت و از متوسط کشوری نیز عقب بود. پس از اعلام این شرایط به مقام معظم رهبری، اقداماتی در راستای بهبود وضعیت استان انجام گرفت.
ساری خانی به مطالبی از نهج البلاغه درباره حق خواهی و ارتباط رعیت با والی اشاره می‌کند و معتقد است که اگر مردم با حاکمان یکدل شوند، پیشرفت حاصل خواهد شد.
وی خاطرنشان می‌کند: زمانی که استاندار بودم، به من می‌گفتند استاندار باید مردمی باشد و نباید مردمی که به شما مراجعه می‌کنند را تنها بگذارید. یک استاندار، استاندار همه مردم یک استان با هر عقایدی است.
نوبت به علی عبدالعلی زاده، استاندار سال‌های ۷۱ تا ۷۶ می‌رسد. وی در همین ابتدای سخن توصیه‌ای به استاندار جدید دارد که باید تمامی کارهایی که برای استان انجام می‌دهد را حتما در قالب یک کتاب و یا آلبومی جمع کند و در پایان مسئولیتش، فعالیت‌هایش را به مردم بگوید.
وی که کتابی از خاطرات و تجربیات زمان استانداری خود نوشته است را نیز تقدیم مالک رحمتی می‌کند.
عبدالعلی زاده صحبت‌های خود را ادامه داده و می‌گوید: بهترین منبع استان که امتیازی برای آن است نیز مردم این دیار هستند. مردم این استان، فکور هستند و نسبت به سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی آگاه هستند. از قدیم هم تبریزی‌ها در اقتصاد ملی نقش ممتازی داشته‌اند.
وی با اشاره به مشکلات استان نیز بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران و حتی رتبه دوم کشورمان در این خصوص را ذکر کرد و پیشنهادی دیگری برای استاندار دارد.
وی تاکید می کند: برای اینکه بدانید باید از چه کسی حمایت کنید، به ارزیابی‌ها و سنجه‌ها مراجعه کنید.
شدت خروج سرمایه در استان بالاست
یحیی محمدزاده استاندار سال‌های ۷۶ تا ۸۰ آذربایجان شرقی نیز به تشکیل مجمع مشورتی استان که با حضور دانشگاهیان، صنعتگران، صنایع و وزرای سابق استان ما تشکیل یافته بود، اشاره کرده و تذکر می‌دهد که متاسفانه شدت خروج سرمایه در استان ما بالا است که بخشی به دلایل فرهنگی برمی‌گردد.
وی با رجوع به خاطرات خود درباره مشکلات سرمایه گذاران استان طی دهه‌های گذشته، خطاب به مالک رحمتی، می‌گوید: شما رزومه اقتصادی دارید و به مسائل اقتصادی نیز آگاه هستید. ظرفیت اقتصادی استان ما بالا است، بنابراین حتما به بحث سرمایه ورود جدی داشته باشید.
وی هم‌چنین پیشنهاد در اولویت قرار دادن مشکلات کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب استان را داد .
در ادامه این نشست نوبت به محمدعلی سبحان الهی استاندار سال‌های ۸۰ تا ۸۴ آذربایجان شرقی رسید. وی معتقد است که هر برنامه و قانونی دارای مراحل تدوین، اجرا و ارزیابی است و اگر ورودی و فرایندها، تغییرات نیابد، در خروجی بهبودی نخواهیم یافت و البته فردی که دارای اختیارات است باید مسئولیت نیز قبول کند چرا که این موضوع از اصول مدیریت است.
وی با اشاره‌ای به مطالعات جامعه شناسان در دهه ۷۰، عنصر وفاق و قدرت در خطه آذربایجان را فرهنگ عنوان و اظهار کرد: مردم این خطه، قدرشناس هستند و سطح آگاهی بالایی دارند و به تاریخ خود علاقمند بوده و صاحب مکتب هستند.
سبحان الهی با بیان اینکه توسعه دانشگاه‌ها، بزرگراه‌ها، پتروشیمی، کارخانجات، منطقه آزاد ارس و شهرک سرمایه گذاری خارجی هر یک نتیجه پیگیری مسئولان از مرکز است، پیشنهاد انتقال تجربیات مدیران موفق، فعال کردن کمیته جذب سرمایه گذاری استان، احیای شورای مشورتی استان، توجه به آمایش سرزمین و ارائه آن به مدیران استان را مطرح کرد.
وی با بیان اینکه توجه جدی به منطقه آزاد ارس می‌تواند جوابگوی کل بیکاری استان باشد، سرمایه گذاری در صنایع آینده محور، کمک به فارغ التحصیلان نخبه استان در جهت تاسیس شرکت دانش بنیان، احداث کنسولگری آلمان و عراق در تبریز را به استاندار جوان آذربایجان شرقی پیشنهاد داد.
در میان صحبت‌های وی، طاهری استاندار سال‌های ۶۰ تا ۶۲ هم از راه می‌رسد ولی ترجیح می‌دهد تا سایر افراد حاضر در جلسه سخنان خود را بیان کنند و وی در پایان سخن بگوید.
تبریز نیازمند نقش بین المللی است
احمد علیرضا بیگی، استاندار سال‌های ۸۷ تا ۹۲ آذربایجان شرقی که عنوان نمایندگی مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی را هم در کارنامه دارد تاکید کرد که باید به شهر تبریز، یک نقش بین المللی داده شود.
وی هم‌چنین وضعیت ناموفق خصوصی سازی در استان را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: کارخانه ماشین سازی باید به نقطه تعالی فارغ التحصیلان تبدیل شود.
وی هم‌چنین با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه به عنوان یک بحران زیست محیطی در شمالغرب کشور، ادامه داد: باید بر اساس سند ملی برای اشتغال کشاورزی در این منطقه جایگزین پیش بینی کنیم و شهرک صنعتی بعثت در اطراف دریاچه نیز می‌تواند گزینه خوبی برای این امر باشد.
مجید خدابخش استاندار سال‌های ۹۶ تا ۹۷ آذربایجان شرقی که پس از یک سال در مسند استانداری، بازنشسته شد نیز به مغفول ماندن جلسه مشورتی استان پس از دوران کرونا که مانند یک اندیشکده فعالیت می‌کرد، اشاره کرد.
وی با اشاره به فعال شدن بخش خصوصی در اجرای پروژه‌ها، روی کارآمدن شرکت‌های سرمایه گذاری را ظرفیتی برای تکمیل پروژه‌های استان عنوان کرد.
محمدرضا پورمحمدی استاندار سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰ آذربایجان شرقی، پیری جمعیت و کاهش نرخ رشد جمعیت در استان را از جمله مهمترین چالش‌های استان معرفی و خاطرنشان کرد: توزیع نامتوازن جمعیت را در پهنه استان شاهد هستیم و نزدیک به ۱.۹ میلیون نفر یعنی ۴۵ درصد جمعیت استان در تبریز حضور دارند.
وی بر لزوم توجه به صنایع پایین دستی مس تاکید کرد و خطاب به استاندار جوان آذربایجان شرقی گفت: باید افتتاح سد خداآفرین و قیزقلعه سی را در اولویت قرار دهید.
وی با اشاره به معضل حاشیه نشینی در تبریز و آماده سازی شهرک جوانان برای حل این معضل، ادامه داد: این پروژه، آماده ترین پروژه‌ای است که می‌توان امروز آن را کلنگ زنی کرد.
حسین طاهری، استاندار سال‌های ۶۰ تا ۶۲ آذربایجان شرقی نیز آخرین فردی است که شروع به صحبت کرده و می‌گوید: برگزاری این جلسه یک ابتکار عمل است. قبلا پیگیری زیادی کردیم تا کمیته استانی را تشکیل دهیم ولی تشکیل نیافت.
وی با اشاره به شکل گیری مجمع استانداران تقریبا با حضور ۳۰۰ استاندار، گفت: زیرمجموعه بسیار مهم آن، کمیته استانی است یعنی استانداران ادوار آذربایجان شرقی به همراه استانداران بومی ما که در سایر استان‌ها استاندار هستند.
طاهری ادامه داد: این کمیته راهی برای بیان تجربیات، صحبت‌ها و مشورت‌هاست تا مطالب جمع بندی شده و در اختیار استان، وزارت کشور و سایر مسوولان قرار گیرد.
وی در ادامه به خاطرات دوران استانداری خود می‌پردازد که در پایان صحبت‌هایش میهمان دیگری به جلسه اضافه می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین سید محمدعلی آل هاشم، امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی که البته شناخت بسیار خوبی از استانداران ادوار دارد. چرا که پس از خوش و بش با افراد حاضر در جلسه نام استاندارانی که حضور ندارند را می‌برد و جویای دلیل نبودشان می‌شود. استاندارانی که به خاطر شرایط شان امکان حضور نداشتند.
جلسه به پایان نزدیک می‌شود. مالک رحمتی، استاندار کنونی آذربایجان شرقی با جمع بندی مطالب گفته شده می‌گوید: نزدیک به ۴۰ توصیه و سفارش را در این جلسه نوشته‌ام که هر یک نکات اجرایی بودند.
وی با اشاره به ۴۵۵ پروژه نیمه تمام استان که تقریبا عمر بیش از ۳۰۰ پروژه زیر پنج سال و باقیمانده بالای ۱۶ سال است، اعلام کرد: مجموع اعتبارات استان برای تکمیل این پروژه‌ها فقط ۲.۸ همت است که کفاف حتی تکمیل ۱۰ پروژه را هم نمی‌دهد.
استاندار آذربایجان شرقی تاکید کرد: اولویت نخست استان ما، اتمام پروژه‌های نیمه تمام است که باعث شده تا فرصتی برای اجرای پروژه‌های جدید نباشد.
وی، تغییر نگاه دولت به استان و تلاش برای رونق اقتصادی در ۲۷۰ کیلومتر مرز استان را از ماحصل پیگیری‌ها عنوان کرد و افزود: با پول دولتی، سرعت توسعه کم خواهد بود اما اگر بتوانیم از ظرفیت بخش خصوصی و تعاونی استفاده کنیم قطعا این کارها در زمان کمتری به سرانجام خواهد رسید.
رحمتی، دومین اولویت استان را نیز رفع ناترازی‌های آنی استان از جمله آب و برق و زیرساخت‌ها و نوسازی صنایع استان عنوان کرد و گفت: کارخانه ماشین سازی، دارایی راکد دارد که امکان نوسازی تجهیزات آن را میسر کرده است اما شرکت ریخته گری دارایی ندارد و هر ۲ این شرکت‌ها نیز ورشکسته هستند بنابراین مقرر شده تا با یکدیگر ادغام شوند.
حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی آل هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی هم ضمن یاد سه استاندار فقید که جایشان در این جمع خالی است، می‌گوید: موفقیت امروز استان حاص تلاش‌های تمامی استانداران است.
وی ادامه می‌دهد: هر یک از استانداران، منشاء اثر و خیر در یک حوزه بوده‌اند و به گذشته که نگاه کنیم، نام آن‌ها را در کارهای مختلف در استان می‌بینیم که از هر یک یادگاری برای ما مانده است.
وی با اشاره به استاندار جدید آذرباجان شرقی نیز وی را مسئولی تهران دیده قلمداد کرد و گفت: آقای رحمتی، دید وسیعی دارد، مسئولی که تهران دیده نباشد، بسیار تنگ نظرانه به مسائل نگاه می‌کند؛ هم‌چنین وی ارتباط قوی با مسئولان دارد.
حجت الاسلام آل هاشم هم‌چنین می‌گوید: استانداران ادوار آذربایجان شرقی با هر گرایش سیاسی می‌توانند امروز برای توسعه استان کمک کنند.
در پایان جلسه از تمبر نشست هم اندیشی استانداران ادوار آذربایجان شرقی رونمایی شد.
