یاز اکو؛ علیرضا فرساد – سردخانهها در کشاورزی یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین بخشهای این عرصه را تشکیل میدهند. از قدیمالایام با توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی کشور، مردم مناطق مختلف از روشهای مختلف جهت نگهداری محصولات خود استفاده میکردند. این روزها با توجه به پیشرفتهای تکنولوژی و صنعت، سردخانهها نیز از این امر مستثنی نبوده و جایگاه ویژهای دارند.
در این یادداشت قصد داریم به مشکلات، موانع و نیازهای سردخانهها در آذربایجانشرقی بپردازیم. هم اکنون طبق آمار ادارهی جهاد کشاورزی استان آذربایجانشرقی ۴۰۸ هزار تن، قابلیت انبارداری انواع محصولات کشاورزی و یا صنایع وابسته در استان وجود دارد که با توجه به صدور مجوز احداث ۲۰۰ سردخانهی جدید، این توان به ۷۰۰ هزار تن و نهایتا یک میلیون تن خواهد رسید.
البته لازم به ذکر است که انبارداری محصولات کشاورزی بنا به محصول، متفاوت از یکدیگرند. به طور مثال، پیاز کاملا با نگهداری محصولاتی همچون سیب متفاوت است و تجهیزات هر دو دسته کاملا مغایر با یکدیگر است که در این صورت این آمار قابل تغییر و تامل است.
همچون سایر بخشهای عرصهی کشاورزی، سردخانهها و افراد مرتبط با آن اعم از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و صنایع وابسته، بازرگانان و همچنین سرمایهگذاران دارای مشکلات خاص و برخی مواقع عامی هستند که به صورت خلاصه به مواردی از آنها اشاره میشود:
۱- عدم نگهداری محصولات به صورت اختصاصی در سردخانهها
بسیاری از سردخانههای استان زیرساختارهای لازم جهت نگهداری محصولات به صورت تکمحصولی را ندارند. به طور مثال میتوان به مواردی همچون سردخانهی تخصصی نگهداری خرما، گوجهفرنگی و یا سبزیجات اشاره نمود که تقریبا وجود ندارند و یا در صورت بودن آنقدر از لحاط تناژ پایین هستند که در آمارها تاثیری نخواهند داشت. از دلایل عمدهی آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
الف–عدم مدیریت سردخانه
ب- عدم وجود زیرساختارهای مناسب برای نگهداری محصولات خاص
ج- دور بودن و عدم دسترسی محصولات از سردخانهها
د- افزایش هزینه های حمل و نقل محصولات
ه– عدم توازن در کشت سالانهی محصولات منطقه
۲- اختصاص دادن فضای سردخانهها به محصولات صنایع
در برخی موارد مشاهده شده است که به جای استفاده از فضای سردخانه برای نگهداری محصولات، از این فضاها به عنوان انبار محصولاتی همچون پوشک بچه، شیشهآلات، لوازم صنعتی و … استفاده شده است. از دلایل آن میتوان به قراردادهای اقتصادی بین سردخانه و بازرگانان و بهصرفه بودن نگهداری در این مکانها اشاره کرد.
۳- بهروز نبودن تکنولوژی و زیرساختها سردخانهها
بسیاری از سردخانههای بزرگ استان دارای تکنولوژی و زیرساختهای دههی ۷۰ شمسی میباشند. با توجه به استهلاک دستگاهها، بهروز نبودن آنها، عدم استفاده از سیستمهای بهروز اینترنتی و کنترل هوشمند باعث عدم بهرهوری این سردخانهها در حال حاضر شده است.
۴- هزینههای گزاف زیرساختهای سردخانه
هم اکنون تمامی لوازم سردخانهها در صورت استفاده از مارک و برندهای معتبر و قابل قبول ۱۰۰ تا ۱۵۰ درصد افزایش داشتهاند به طور مثال لیفتراکهای برقی تویاتا قابل استفاده در سردخانه در سال ۱۳۸۴ به مبلغ ۴۰ میلیون تومان بود که هم اکنون همین لیفتراک به صورت دست دوم به مبلغ ۴۵۰ الی ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دربردارد. البته لازم به ذکر است که بحث تحریم و افزایش ناگهانی ارزهای خارجی به این امر دامن زده است. به طور مثال سردخانههای بزرگ استان دارای تکنولوژی و قطعات شرکت GRAM میباشند که با توجه به تحریمها این شرکت دیگر قطعات و سرویسهای خود را قطع کرده است.
۵- عدم حمایت دولت از طریق اختصاص وامهای کمبهره برای ساخت و گسترش سردخانهها
۶- عدم وجود صنایع تبدیلی و بستهبندی در سردخانهها
۷- به طور یقین میتوان گفت که شاید به تعداد انگشتان یک دست هم در استان، سردخانهای وجود ندارد که مجهز به صنایع تبدیلی برای خود سردخانه و یا برای ارائهی خدمات به مشتریان باشد. همچنین عدم وجود دستگاههای سورت یا بستهبندی نیز مزید بر این علت است. از دلایل آن میتوان به گران بودن دستگاهها، عدم مدیریت بهروز سردخانهها و عدم استقبال کشاورزان برای گرفتن این خدمات از سردخانهها اشاره کرد.
در پایان میتوان مشکلات سردخانهها را در موارد زیر خلاصه کرد:
– مدیریت سنتی و عدم بهروز بودن مدیریت سردخانهها
– بهروز نبودن سردخانهها از لحاظ تکنولوژی و علوم بهروز
– عدم وجود دستگاههای سورت و بستهبندی و صنایع تبدیلی در سردخانهها
– عدم توازن در کشت محصولات کشاورزی در منطقه
– افزایش هزینههای حمل و نقل
– دور بودن بعضی از سردخانهها از مراکز تولید و توزیع محصولات کشاورزی و صنایع وابسته
– افزایش هزینههای بسیار زیاد لوازم و زیرساختهای سردخانه
– عدم حمایتهای مالی و مالیاتی دولت
وقت بخیر ممنون از دیدگاه مفید وارزنده شما کاملا مفید قابل بحث وبرسی که جای دارد که در بندهای مختلف برسی جامع و کامل صورت گیرد موفق باشید