یاز اکو – کمتر از یک هفته پیش، اعضای شورای اسلامی شهر تبریز طی جلسه‌ای فوق‌العاده مصوبه‌ی کمیسیون ورزش و جوانان این شورا را در خصوص احیای سازمان ورزش و باشگاه ورزشی شهرداری با لحاظ تغییراتی مبنی بر تفکیک سازمان ورزشی از فرهنگی و اجتماعی و تشکیل باشگاه ورزشی شهرداری تبریز تصویب و مورد موافقت قرار دادند.
مصوبه‌ای جنجال‌برانگیز و پرحرف‌وحدیث که نمی‌شد به راحتی از کنار آن عبور کرد. احیای مجدد سازمان ورزش شهرداری که چند سال پیش با دستور و ابلاغ وزارت کشور برچیده و در قالب یک مجموعه واحد با سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری پیوند خورده بود، حالا دوباره بی‌هیچ سازوکار مشخص و اساسنامه‌ای از سوی شورای ششم به تصویب می‌رسد. عقب‌گردی که گویا با هدف راه‌اندازی ورزش قهرمانی توسط شهرداری بار دیگر آغار می‌شود.
پایگاه خبری همنوا شب گذشته با برگزاری گفتگویی به موضوع «احیای سازمان ورزش شهرداری تبریز؛ قانون چه می‌گوید؟» پرداخت. گفتگویی که با حضور محمدباقر بهشتی (عضو سابق شورای شهر تبریز) و هوشنگ نصیرزاده (کارشناس قوانین ورزشی) برگزار شد و ابعاد مختلف این موضوع را مورد واکاوی قرار داد. مشروح آنچه در این گفتگو گذشت را در ادامه می‌خوانید:
نظر کلی در خصوص احیای سازمان ورزش شهرداری تبریز
بهشتی:
خوشحالم این فرصت ایجاد شد تا دیدگاه‌های کارشناسی هم مطرح شود. شورای شهر عنوانی دارد که شورای کل شهر است ولی اختیارات قانونی آن در ماده ۸۰ قانون شوراها نوشته شده است. این ماده ۳۴ بند دارد بدین معنی که خارج از این ماده ۸۰ و ۳۴ بند آن شورا اختیاراتی ندارد. اگر این ۳۴ بند را بررسی کنیم، قانونگذار برای شورا اختیارات مالی و برنامه‌ریزی داده است. تصویب بودجه شهرداری، اصلاحیه بودجه، متمم بودجه، حسابرسی، تصویب برنامه های شهرداری و….این ۳۴ بند حاصل این است که اصلا شورای شهر اختیارات اداری و استخدامی ندارد. بدین معنی که ۱۳ عضو شورای شهر تبریز اگر تصویب کنند یک نفر را استخدام کنیم، اصلا طبق قانون چنین حقی ندارند و شورا اختیار اداری ندارد.
چون موضوع بحث ما در حوزه‌ی ورزش است باید بگویم تنها موردی که شورا می‌تواند و قانونگذار به او اختیار داده تصویب اساسنامه سازمان‌ها است. بند ۱۵ ماده ۸۰ قانون شهرداری‌ها. تصویب اساسنامه موسسات و شرکت‌های وابسته به شهرداری با تائید و موافقت وزارت کشور. یعنی فقط کافی نیست شورا تصویب کند و اختیارات اداری شهرداری‌ها با وزارت کشور است. اگر تصویب اساسنامه را جزو اختیارات اداری در نظر بگیریم، این اختیار را داده که شورا می‌تواند اساسنامه را تصویب کند ولی اگر وزارت کشور تائید نکند اجرایی نیست. چارت اداری شهرداری‌ها را شورای شهر نمی‌تواند تصویب کند. در چارت شهرداری‌ها در گذشته سازمان ورزش وجود داشت و بعد وزارت کشور گفت سازمان فرهنگی و اجتماعی با ورزش ادغام شود. شورا هرگونه پیشنهادی داشته باشد، از طریق شهرداری و وزارت کشور باید عمل کند و از این کانال باید این کار انجام شود.
طبق مصوبه اخیر شورا گفته سازمان ورزش و یا باشگاه شهرداری راه‌اندازی شود که این مصوبه هیچ‌گونه قابلیت اجرایی ندارد. باید این موضوع را در قالب اساسنامه تهیه کنند و به وزارت کشور ارسال کنند و اگر وزارت کشور تائید کند، شدنی است. تشکیل یک سازمان به مثابه‌ی یک ظرف است و ما باید ببینیم مظروف چه چیزی است؟ باید بین ظرف و مظروف تناسب و هماهنگی باشد. باید ببینیم ما چه کاری می‌خواهیم انجام دهیم که برای آن نیاز به تهیه‌ی ظرف داریم. شهرداری در حوزه‌ی ورزش چه وظیفه‌ای دارد؟ باید ببینیم قانون چه می‌گوید؟ من به عنوان کارشناس در هر جایی که باشم از این موضوع دفاع می‌کنم. ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها می‌گوید: وظیفه‌ی شهرداری‌ها احداث بناها و ساختمان‌های مورد نیاز محل از قبیل رخت‌شویخانه‌ها، توالت و حمام عمومی و کشتارگاه و میدان‌ها و باغ کودکان و ورزشگاه مطابق اصولی بهداشتی و فنی و … است.
تنها جایی که راجع به ورزش اشاره شده، اینجاست. در قانون شوراها هم بند ۶ ماده ۸۰ می‌گوید: تشویق و ترغیب مردم در خصوص گسترش مراکز گردشگری و تفریحی و ورزشی و فرهنگی با هماهنگی دستگاه‌های ذیربط. غیر از این در هیچ قانونی مربوط به شهرداری و شوراها راجع به ورزش چیزی گفته نشده است.
نصیرزاده:
ورزش خود حوزه‌ای فرهنگی است. وقتی حوزه‌ی فرهنگی را می‌شکافیم به چند جا می‌رسیم از جمله حوزه ورزشی. در بسیاری از کشورهای جهان مخصوصا در اروپا، مدارس فوتبال توسط شهرداری‌ها اداره می‌شود. برای مثال بایرلورکوزن ۱۲۰ زمین تمرین دارد که بیشتر اینها در اختیار شهرداری‌ها است و شهرداری است که براساس مسئولیت‌های اجتماعی خود اقدام می‌کند. اینکه ما در واقع بگردیم دنبال اینکه در آیین نامه فقط از ورزش نوشته باشد، به عقیده‌ی من سختگیرانه است.
ورزش در چند جا وجود دارد که یکی از آنها مسئولیت‌های اجتماعی است. مسئولیت‌های اجتماعی حوزه‌ی گسترده‌ای دارد. مثلا شهرداری‌ها ممکن است در شادابی و نشاط جامعه چند نقش داشته باشند. یکی ایجاد تفرجگاه‌ها. برخی از مسائل که در این حوزه وجود دارد ممکن است به ورزش هم تسری پیدا کند. مثلا ما در قانون شوراها و شهرداری‌ها فقط به دنبال کلمه‌ی ورزش هستیم و آن بخش فرهنگی ورزش است. حتی بخش مسئولیت‌های اجتماعی هم به ورزش تسری داده می‌شود. وظیفه‌ی دولت‌ها این نیست که پل و جاده بزنند و بیمارستان احداث کنند. دولت‌ها وظیفه دارند برای مطلوبیت روانی جامعه نیز هزینه کنند. دولت‌ها باید از طریق پخش سریال‌های تلویزیونی، پخش مسابقات فوتبال و… در این مطلوبیت روانی نقش داشته باشند. شهرداری‌ها با توجه به پول‌هایی که از مردم گرفته می‌شود درخصوص عمران و رفاه شهروندی هزینه کنند و باید بخشی نیز هزینه‌ی تفرجگاه‌ها شود. شوراهای شهر باید به سمتی بروند که مسائل ورزشی، فرهنگی، مطلوبیت روانی و… همه در یک طبقه بندی گنجانده شود. طبقه‌بندی‌ای که می‌تواند برای ادارهی یک شهر مفید باشد.
در کشورهای دیگر شهرداری‌ها در ورزش قهرمانی کار می‌کنند ولی مدارس فوتبال را هم دارند. در داخل کشور موسسات و نهادهای غیردولتی تشکیلاتی هستند که بیش از ۵۰ درصد نیازمندی خود را تامین می‌کنند. این بدین معنی نیست که کسی به شهرداری پول نمی‌دهد. در حال حاضر ممنوعیت ورود به ورزش قهرمانی داریم. مثلا تیم شاهین شهرداری بوشهر که من در جلسه‌ی شورای شهر آنجا حضور داشتم هم این مشکلات را دارد و آنها هم می‌گویند نمی‌توانیم در ورزش قهرمانی شرکت کنیم. نفت آبادان، نفت مسجد سلیمان هم این مشکلات را دارند و با توجه به مصوبه وزارت کشور نمی‌توانند در خصوص ورزش قهرمانی شرکت کنند.
بهشتی:
شوراهای شهر در ایران با کشورهای دیگر متفاوت است. آنها دولت محلی دارند. شورای شهر ما اختیاراتش مربوط به کل شهر نیست و عمدتا به وظایف شهرداری، آنجا شورای شهر پارلمان محلی است ولی ما پارلمان محلی نداریم. ما شورای شهری با اختیاراتی محدود داریم. ما ایده‌ها و مطلوب‌های خودمان را نمی‌توانیم طرح کنیم و بگوییم ورزش هم در حوزه‌ی مسائل فرهنگی است. در قانون چنین چیزی نیست. وظیفه‌ی شهرداری بسترسازی برای ورزش همگانی است. برای توسعه‌ی ورزش همگانی در برنامه‌ی پنج ساله شهرداری تبریز مصوبات خوبی داریم.
نصیرزاده:
در مقررات شما چیزی در خصوص مسئولیت‌های اجتماعی وجود دارد؟
بهشتی:
در قانون تمام اینها احصاء شده و مشخص است.
نصیرزاده:
برخی شرکت‌ها و تاسیسات که به سبب آلودگی و… برای اهالی ایحاد مزاحمت می‌کنند مثل پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و… اینها برای جبران خسارت‌های ایجاد کرده‌ی خود، در آن منطقه جاده احداث می‌کنند و یا زمین ورزشی درست می‌کنند. این هزینه‌کرد را مسئولیت اجتماعی می‌گویند. پس به این نکته رسیدیم که قانون به شهرداری‌ها اجازه‌ی ورود به ورزش حرفه‌ای را نمی‌دهد. چون آنها ردیف بودجه دارند در بودجه کل کشور و الان ممنوع شده است.
چیزی به عنوان طرح تفصیلی و نقشه‌ی جامع شهر داریم که مشخص می‌کند هر نقطه چه کاربردی دارد. شهرداری‌ها باید به دنبال این باشند که در نقشه‌ی جامع شهر زمین‌های ورزشی را اضافه کنند. شهرداری‌ها باید علاوه بر بسترسازی این کار را انجام دهند و واحدهایی که می‌خواهند به ورزش قهرمانی بپردازند از این نقاط استفاده کنند.
وقتی زمین وجود ندارد به این معنی است که کسانی که در شورای شهر حضور دارند متوجه موضوع مطلوبیت روانی نیستند.
بهشتی:
ما خوشبختانه در این خصوص اتفاق نظر داریم که وظیفه‌ی شهرداری بسترسازی برای ورزش همگانی است. در این خصوص مصوبات خوبی داریم که یکی از آنها «شهرداری موظف است در جهت ترویج ورزش همگانی در بین آحاد شهروندان اقدمات ذیل را انجام دهد:
- ترویج ورزش‌های خانوادگی در قالب جشنواره‌های موضوعی پویا
- تقویت و تشویق ورزش کارگنان و خانواده‌های تحت پوشش
- بسترسازی برای تاسیس و گسترش آکادمی ورزش همگانی با همکاری دانشگاه‌ها و فدراسیون‌های ورزشی مرتبط
- ایجاد نظام داوطلبی و افزایش مشارکت مردم و سازمان‌های مردم نهاد در توسعه و ارتقا جایگاه ورزش همگانی
- حمایت از توسعه و ایجاد امکانات ورزشی به اقشار آسیب‌پذیر به وِیژه معلولین، جانبازان و افراد کم‌توان
- استانداردسازی و تجهیز زیرساخت‌ها و امکانات ورزشی پارکها، اماکن ورزشی تحت پوشش و کمک به تجهیز امکانات ورزشی فضاهای عمومی
نصیرزاده:
یکی از دلایل خوب بودن والیبال ارومیه این است که به دلیل سردی هوا به سالن‌های ورزشی می‌روند و والیبال تقویت می‌شوند. در نقاط گرم به زمین‌های فوتبال می‌روند. در تبریز استعدادهای خوبی وجود دارد و به همین دلیل می‌توانید زمین‌های ورزشی را که قانون اجازه داده ایجاد کنید و طرح جامع شهر را که مصوب می‌کنید عزیزان دنبال این باشند که زمین‌های ورزشی هم ایجاد کنند. ما می‌خواهیم فقط در شهرها ساخت و ساز باشد. کارخانه باشد و به دنبال فضای ورزشی و تفریحی نیستیم و از نظر شهرداری نقاط ورزشی فقط پارکها هستند.
افزایش سرانه ورزشی به عهده شهرداری‌ها است؟
نصیرزاده:
این در وظایف وزارت ورزش و جوانان است ولی شهرداری‌ها می‌توانند به این موضوع کمک کنند و زمین و امکانات قرار دهند تا این سرانه‌ی ورزشی افزایش یابد. سرانه‌ی ورزشی نه تنها در تبریز که در شهرهای دیگر هم این چنین است. شوراهای شهر در کل کشور به‌ندرت به این موضوع پرداخته‌اند که بگویند چند زمین ایجاد کنیم.
وقتی تبریز در یک مسابقه‌ای برنده می‌شود، ابلاغ توانمندی مردم آن شهر است. به همین دلیل مردم وقتی تیمی از شهرشان برنده می‌شود خوشحال می‌شوند. این قاعده وجود دارد و در واقع شورای شهر جزو دولتمردان آن منطقه به شمار می‌رود. چرا کشور قطر ورزشکار خارجی می‌آورد و به او ملیت می‌دهد تا در دوومیدانی مدال بیاورد و در رنکینگ المپیک ارتقا پیدا کند؟ مردم جهان که قطر را می‌بینند این ابلاغ توانمندی مردم قطر به شمار می‌رود. بنابراین این یک پیروزی ملی تلقی می‌شود.
وظیفه‌ی شورای شهر این است که این امکانات را فراهم کند تا مردم در هر شهری فضای کافی را داشته باشند تا در مسابقات ورزشی قهرمان شوند و این همان ابلاغ توانمندی مردم آن شهر محسوب شود.
بهشتی:
درخصوص ورزش قهرمانی باید اداره کل ورزش و جوانان پاسخگو باشد. بحث ما این است که شورای شهر در زمینه توسعه ورزش همگانی آیا باید سازمان ایجاد کند یا در همان چارت سازمانی می‌تواند این کار را ایجاد کند؟
نصیرزاده:
در هر دو مورد ورزش همگانی یا ورزش قهرمانی شما وقتی هزینه می‌کنید ممکن است برگشتی نداشته باشد. شما هزینه می‌کنید برای روان مردم. در دنیا و ایران علومی را قبول می‌کنند که نتیجه زودبازده داشته باشد. جامعه‌شناسان به‌سختی به دنبال رشته‌هایی می‌روند که مثل ورزش سلامتی به ارمغان آورد. به همین دلیل جای‌گذاری سخت است. من فکر می‌کنم علاوه بر ورزش همگانی که می‌تواند مسابقات ورزشی در پارکها برگزار کند، یکی از وظایف شوراها این است که امکانات ورزشی را گسترش دهد. بتوانند برای مردم خدمتگذار باشند.
بهشتی:
تخصص من توسعه است. یکی از مباحث در توسعه، تقویت سرمایهی انسانی است. سرمایهی انسانی به سرمایه‌گذاری در آموزش، سلامت و ورزش می‌گویند. اگر انسان ما دانا، سالم و توانا تربیت کنیم بهتر می‌توانند به جامعه کمک کنند. توجیه تقویت سرمایهی انسانی از اولویت‌ها است. در کشور من از کسانی هستم که می‌گویم حداقل ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی را باید صرف سرمایهی انسانی کنیم که در شرایط فعلی در ایران خیلی کم صرف می‌شود.
شهرداری پول مردم را می‌گیرد تا برای نیازهای عمومی آنها هزینه کند. اگر در شهرداری صد میلیون تومان را در جایی که وظیفه‌ی شهرداری نیست هزینه کنند بدین معنی است که شهرداری صد میلیون تومان از وظیفه‌ی سرمایه انسانی خود جا می‌ماند. آیا شورا و شهرداری حق دارند پول مردم را جای دیگری هزینه کند؟
کلانشهرهای دیگر در این خصوص چه رویکردی دارند؟
بهشتی:
در تهران هم سازمان ورزش و تندرستی داریم که در زمینه‌ی ورزش همگانی فعالیت می‌کند. کلانشهرهای دیگر چنین چیزی ندارند چون چارت شهرداری‌ها را وزارت کشور تصویب می‌کند.
نصیرزاده:
سازمان ورزشی شهرداری تهران هم فستیوال‌های برگزار می‌کند. شهرداری‌ها بیشتر فستیوال برگزار می‌کنند و به دنبال ورزش قهرمانی نیستند. الان شما در تبریز سازمان ورزش را احیا کردید ولی وقتی قانون اجازه نمی‌دهد وارد حوزه‌ی حرفه‌ای شوید، پس نتیجه‌ی آن هم ورزش همگانی خواهد بود.
