به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، آنچه از محتوای کلمات اندیشمندان در توضیح واژه ی قدرت نرم بر می آید این است که قدرت نرم، محصول و برآیند تصویرسازی مثبت، ارائه ی چهره موجه از خود، کسب اعتبار در افکار عمومی داخلی و خارجی، قدرت تأثیرگذاری غیرمستقیم توأم با رضایت بردیگران، اراده ی دیگران را تابع اراده خویش ساختن و مؤلفه هایی از این سنخ است. این قدرت معمولاً در مقابل قدرت نظامی و تسلیحاتی و در مواردی قدرت اقتصادی و به عبارتی قدرت سخت و خشن به کار می رود.
جذابیت یک کشور به طور معمول قدرت نرم خوانده می شود که به صورت بالقوه وجود دارد اما امروزه کشورها تلاش دارند تا با به کار بردن ساز و کارهایی آن را تقویت کنند. یکی از ابزارهای دیپلماتیک که امروزه دیپلماسی عمومی خوانده می شود در واقع ابزار یا مکانسیمی برای اعمال قدرت نرم در عرصه عمل است.
از مهم ترین ابعاد دیپلماسی عمومی، گسترش روابط پایدار با افراد کلیدی از راه اعطای بورس تحصیلی، تبادلات فرهنگی و دانشگاهی، آموزش، برگزاری همایش ها و دسترسی به مجاری ارتباطی است.
در واقع مخاطب دیپلماسی عمومی، مردم و أفکار عمومی کشورهای هدف و مخاطب است که از طریق اعمال نفوذ فکری و فرهنگی به گسترش تعاملات رسمی و همه جانبه کشورها کمک می کند.*
در دیپلماسی عمومی ابزارها متنوع و دارای کارکردهای مختلف متناسب با ماموریت ها و أهداف بوده و به همین خاطر بکارگیری دیپلماسی عمومی و در نهایت شکل گیری قدرت نرم هر کشوری ظرافت و مدیریت خاص خود را می طلبد.
اگر تبادلات فرهنگی و مراودات فکری و علمی و دید و بازدیدهای نخبگانی را در گسترش دایره نفوذ قدرت نرم یک کشور، مهم و حیاتی بدانیم؛ بدون شک یافتن افراد دارای قدرت حمل این ماموریت نیز اهمیتی دو چندان پیدا خواهد کرد.
از جمله گروههای اجتماعی دارای پتانسیل اجرای برنامه هایی در قالب دیپلماسی عمومی، اقوام و جمعیت های انسانی همگِن ، هم زبان و یا هم کیش و دارای برخی اشتراکات با کشور مخاطب است. وجود مردمانی دارای اشتراک یا اشتراکاتی با ساکنان دیگر کشورها از جمله مثال های بارز در این زمینه می تواند باشد.
به نظر می رسد استفاده از پتانسیل اقوام در دیپلماسی عمومی ایران، مغفول مانده و بدان پرداخته نشده است. همگان می دانند گروه های انسانی مختلف در ایران با عشق به سرزمین خود، از همکاری با نهادهای مرتبط در پیشبرد أهداف سیاست خارجی استقبال می کنند و در این میان اعمال ظرافت و مدیریت صحیح این اشتیاق توسط دستگاه رسمی خارجه ضروری است.
فرهیختگان اقوام ایران تحت چتری واحد و در راستای سیاست های دوستی با ملل و ارتباطات فرهنگی می توانند نقش مهمی در ارتباط با کشورهای هدف به خصوص کشورهای منطقه إیفا کنند. این امر نیازمند فراخوان، تشکیل حلقه های اندیشه ورزانه و حتی اقتصادی و ساماندهی قوای فکری و دانشگاهی اقوام توسط متولیان و مجریان سیاست خارجه و سازمانهای فرهنگ محور برون مرزی است.
با نگاهی به گروههای دوستی موجود و فعال در ساحت مراودات فرهنگی فرامرزی به خوبی این نکته را روشن می کند که اقوام سهمی در ترکیب گروههای دوستی و فرهنگی بین المللی ندارند یا نقششان بسیار ناچیز است که خود جای بحث و اشکال دارد.
ظرفیت های نهفته اما بالا بین جوانان و بازرگانان و نخبگان و کنشگران اقوام به راحتی قابلیت به کارگیری و کانالیزه شدن در راستای أهداف ملی و دیپلماسی رسمی را داراست چرا که مبادله ی فرهنگی مستقیم و یا ادبیات و محیط زیست و غیره بدون نیاز به ترجمه یا تبیین و توضیح مقدماتی سهم زیادی در تقریب أفکار و أهداف و همسان سازی راهبردها خواهد داشت.
اقوام ترک، کرد و آذری و بلوچ، ترکمن، عرب، ارمنی و … به ویژه استعدادهای انسانی غنی آنان از جمله این ظرفیت های بالقوه آماده ی فعالیت در زمینه ی دیپلماسی عمومی و قدرت نرم هستند که استفاده بهینه و موثر و فعالانه آن می تواند در دستور کار مسوولان وزارت خارجه و سایر ارگانهای ذیربط قرار گیرد.
این نوشتار را با مثالی به پایان می رسانم.
دیدارهای متقابل سران کشورمان و کشورهای عربی بخوبی اهمیت تبادل و تقریب دیدگاهها در مواجه با چالش های مشترک اسلامی و منطقه ای را نشان می دهد لذا وجود افراد و سمن ها و گروههای دوستی دارای قرابت های فرهنگی و تاریخی و حتا مسلط بر آداب و پیشینه ی طرف مقابل از جمله موارد موثر در پیشبرد سیاست های موردنظر در حیطه ی سیاست خارجی است و این ظرفیت در داخل اقوام ایرانی به وفور یافت می شود.
بدین معنا جهت تاثیر گذاری بیشتر و بهینه بر جامعه ی کشورهای عربی منطقه و گسترش نفوذ قدرت نرم کشورمان، به نظر می رسد استفاده از نخبگان و فرهیختگان عرب ایران از جمله راهکارهای گسترش روابط دو طرفه و چند جانبه منطقه ای خواهد بود به خصوص که مشترکات تاریخی و فرهنگی و اجتماعی جوامع کشورهای عربی و مردمان عرب ایران به عنوان یک فرصت بالقوه به فعل بالندگی و تعمیق روابط خواهد انجامید.
