به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از تجارت‌نیوز، براساس گزارش emarketer حجم تجارت الکترونیک در جهان تا سال ۲۰۲۴ به ۶٫۴ تریلیون دلار می‌رسد. این عدد نسبت به سال ۲۰۱۹ بیش از دوبرابر خواهد بود. همچنین پیش‌بینی شده که خرید آنلاین تا پایان سال ۲۰۲۳ بیش از ۲۲درصد از سهم کل بازار خرید و فروش در جهان را به خود اختصاص بدهد.
مرکز تجارت الکترونیک ایران نیز طی گزارشی که به‌عنوان گزارش سال ۱۴۰۰ منتشر کرده است، حجم تجارت الکترونیک در ایران با ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیک در سال ۱۴۰۰ را تا ۱٫۲۷۳هزار میلیارد تومان عنوان کرده است که نسبت به سال قبل از آن ۱۳درصد رشد را نشان می‌دهد.
اما با توجه به جمعیت ایران و منابع انسانی‌ای که در اختیار دارد، این بازار ظرفیت‌های بزرگی برای رشد دارد. کشورهایی چون عربستان، امارات و ترکیه با جمعیت و منابع انسانی ماهر کمتر، رشد به مراتب بیشتری را تجربه کرده‌اند. در این گزارش به دلایل عدم رشد تجارت الکترونیک در ایران و مقایسه آن با کشورهای همسایه پرداخته‌ایم.
مقایسه اندازه بازار تجارت الکترونیک در ایران و کشورهای منطقه
براساس گزارش‌های سایت مرکز آمار ایران، حجم کل خرده‌فروشی در ایران بیش از ۹۲۵تریلیون و ۳۵۹میلیارد تومان است. از این حجم تنها هزار و ۲۷۳میلیارد تومان مربوط به حوزه آنلاین است؛ یعنی حدود ۴درصد.
برای سنجش هرچه بیشتر وضعیت تجارت الکترونیک در ایران، آن را با کشورهای همسایه مقایسه کرده‌ایم. البته در این میان باید جمعیت هر کشور را نیز در نظر بگیریم. ایران با جمعیتی بیش از ۸۷میلیون نفر از بازاری بزرگ با ظرفیت‌های گسترده برای گسترش و رشد تجارت آنلاین برخوردار است. اما طی بیش از ۱۰ سالی که از ایجاد و رونق تجارت الکترونیک در ایران می‌گذرد، رشد مورد نظر اتفاق نیفتاده است.
عربستان: عربستان سعودی بیست و هفتمین بازار بزرگ تجارت الکترونیک در دنیا محسوب می‌شود با درآمد پیش‌بینی شده ۱۱هزار و ۹۷۷ میلیون دلار تا سال ۲۰۲۳٫ این عدد، عربستان را بالاتر از امارات متحده عربی قرار می‌دهد. انتظار می‌رود که نرخ رشد سالانه تجارت الکترونیک در این کشور تا ۱۴درصد باشد. این نرخ رشد موجب شده تا پیش‌بینی شود که اندازه بازار تجارت الکترونیک در این کشور تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۲۰هزار میلیون دلار برسد. قابل ذکر است که عربستان جمعیتی تا ۳۸میلیون نفر دارد. اما در این کشور کوچک، تجارت الکترونیک با رشد بالایی در حال گسترش است.
ترکیه: ترکیه هجدهمین بازار بزرگ تجارت الکترونیک در دنیاست. گردش مالی‌ای که در حوزه تجارت آنلاین ترکیه پیش‌بینی می‌شود نزدیک به ۲۳هزار میلیون دلار تا پایان سال ۲۰۲۳ است. نرخ رشد تجارت آنلاین در ترکیه تا ۱۴٫۵درصد در سال برآورد می‌شود. انتظار می‌رود که حجم تجارت الکترونیک در ترکیه تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۳۹هزار میلیون دلار برسد. ترکیه جمعیتی نزدیک به ایران دارد یعنی ۸۴ میلیون نفر. به لحاظ فرهنگی نیز شباهت‌های زیادی بین ایران و ترکیه وجود دارد. اما سیاست‌گذاری‌های این کشور در حوزه تجارت الکترونیک موجب شده تا این حوزه رشد بزرگی را تجربه کند.
امارت متحده عربی: امارات متحده عربی بیست و هشتمین بازار بزرگ تجارت الکترونیک در دنیا با گردش مالی پیش‌بینی شده ۱۱هزار و ۷۸۲میلیون دلار تا سال ۲۰۲۳ است که آن را بالاتر از کشوری چون بلژیک قرار می‌دهد. انتظار می‌رود که نرخ رشد تجارت آنلاین در امارات با سرعت ۸درصد در سال پیش برود. بنابراین پیش‌بینی شده که حجم تجارت آنلاین در این کشور تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۱۶هزار و ۳۷۳میلیون دلار برسد.
امارات متحده عربی حدود ۱۰میلیون نفر جمعیت دارد. از این میزان حدود ۴میلیون نفر شهروند این کشور و تا ۶ میلیون نفر مهاجر هستند. اما با همین ظرفیت‌های منابع انسانی، در این کشور وزارتخانه هوش مصنوعی راه‌اندازی شده و برنامه‌های گسترده‌ای برای رشد و توسعه تجارت آنلاین وجود دارد.
در عربستان نیز غول‌های تکنولوژی دنیا در حال سرمایه‌گذاری هستند و شهر ابری ریاض را کمپانی‌های تریلیون دلاری همچون آلفابت و IBM خواهند ساخت.
چرا ایران از کشورهای منطقه عقب ماند؟
تجارت الکترونیک در ایران و راه‌اندازی کسب‌وکارهای آنلاین همگام و در برخی موارد حتی زودتر از کشورهای همسایه شروع شد. اما موانعی چون فیلترینگ گسترده، قطعی اینترنت، رگولاتوری پیچیده، کمبود سرمایه، عدم اعتماد به آنلاین‌ها، مناسب نبودن فضای کسب‌وکار در ایران و مهاجرت نخبگان را می‌توان از مهمترین دلایل عقب‌ماندن بازار تجارت الکترونیک ایران از کشورهای منطقه نامید.
ایران نه تنها ظرفیت‌های جمعیت بالا و بزرگی بازار خود را نادیده گرفته است بلکه با شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و… که در کشور حاکم است، بخش بزرگی از نیروهای نخبه و منابع انسانی ایران یا مهاجرت کرده‌اند یا به فکر مهاجرت هستند. در همین حال سال گذشته، امارات برای جذب بیش از ۱۰۰هزار برنامه‌نویس فراخوان عمومی صادر کرد. همچنین در اغلب کشورها با موارد و مشوق‌هایی چون ویزای استارتاپی مواجه هستیم که مسیرهای مهاجرت نخبگان کشورها را به کشور خود هموار کرده و بازار آنلاین کشور خود را بزرگ‌تر می‌کنند.
