یازاکو، توحید ملک زاده_ پدر بابک را مردی روغن فروش از مداین نوشته اند که با مادر بابک از آذربایجان وصلت کرد و بابک ثمره این ازدواج بود. گرچه قیام بابک علیه مأمون عباسی را سال ۲۰۱ نوشته اند لیکن نخستین بار قیام خرمیان از سال ۱۶۲ﻫ . ق ثبت شده است.خرمیان طایفه ای از باطنیان بودند و «آنان عقیده داشتند که سازمانهای اجتماعی که بر پایه عدم تساوی مالی و ظلم و اجحاف مبتنی است آفریده مبداء تاریکی یا اهریمن است و تبلیغ می کردند که با سازمانهای ظالمانه باید فعالان مبارزه کرد.»( تاریخ ایران ، ترجمه کشاورز ، ص ۱۹۲)
بابک با تصرف قلعه های اطراف در کوههای کلیبر در آذربایجان مبارزه علنی خود را شروع کذرده بطوریکه پس از سه سال از قیام بابک ، در سال ۲۰۴ ﻫ . ق لشگری به سرداری یحیی بن معاذ از طرف خلیفه برای دفع وی روانه قلعه بذ شد.
بابک با قوای مسلح خود به جنگ وی رفت و یحیی را شکست داد. در این لشگریان گروهی از سواران ترک آسیای میانه که به مرکز خلافت اسلامی آمده بودند دیده می شد.
یکسال بعد در سال ۲۰۵ ﻫ . ق خلیفه،عیسی بن محمد بن خالد را به جنگ بابک فرستاد و در جنگی که بین این دو لشگر افتاد عیسی شکست سختی خورد.با این شکست اعراب، دامنه نفوذ بابک افزایش یافت.
حملات قوای خلیفه تقریباً هر سال ادامه داشت . در سال ۲۰۶ هـ .ق. دوباره خلیفه عیسی بن محمد بن ابی خالد را به جنگ فرستاد ولی وی شکست خورده عقب نشست.
در سال ۲۰۸ هـ .ق. علی بن صدقه معروف به زریق حکومت آذربایجان یافت و مأمور دفع بابک شد و شکست خورد. پدر وی صدقه چند سال پیش اورمیه را به اشغال خود در آورده بود و سپس به شهرهای مجاور از جمله سلماس حمله کرده و جزو قلمرو حکومت خود درآورده بود . دامنه حکومت وی از جنوب به موصل نیز می رسید.
بدین ترتیب هر لشکری که از سوی خلافت بغداد مأمور دفع بابک می شد شکست خورده و گهگاهی از سردارانش کشته می شد.
در هر حال آغاز مأموریت افشین ( لقب حکومتی در منطقه ماورالنهر) در جنگ با بابک را سال ۲۲۰ هـ . ق . نوشته اند. در طی جنگهایی که گذشت مردان و زنان بیشماری از هر دو طرف کشته شد. مأموران خلیفه طرفداران بابک را به جرم زندیقی به قتل می رساندند
جنگ مستمر افشین با بابک را حدود ۳ سال نوشته اند و در سال ۲۲۳ هـ . ق . بود که «بذ قالاسی» مرکز حکومت بابک با حیله به تصرف افشین در آمد و بابک دستگیر و در نهایت بابک کشته شد.
پس از تصرف بذ، خلیفه، طی فرمانی افشین را حاکم آذربایجان قرار داد:
« من، المعتصم بالله خلیفه عباسی، آذربایجان را به حیدربن کاوس افشین سپهسالار بزرگ خود و درهم کوبنده بابک وا می گذارم.»
سکوت مورخین عرب دوره اسلامی و اتهام وی به بی دینی ، اشتراک در زن و … و عدم توجه به جزئیات این امر بزرگ قابل توجه است. چرا که این دامنه دارترین شورش و درعین حال نزدیکترین محل قیام مسلحانه به مرکز خلافت اسلامی شمرده می شد که خلیفه توانایی کافی برای سرکوب آنرا نداشت.
کشته های این جنگ بحدی بود که مورخین نیز در آن اختلاف دارند. طبری و ابن اثیر شمار آنها را دویست و پنجاه هزار و پانصد تن برآورد کرده اند و در عوض مسعودی ۵۰۰ هزار تن تخمین زده است.
