ترکیه روز سه‌شنبه از برنامه‌هایی برای تشکیل یک سیستم دفاع هوایی چند لایه بومی خبر داد که شامل یک سپر چند پلتفرمی یکپارچه و مبتنی بر هوش مصنوعی در بخش‌های وسیعی از کشور می‌شود و به دنبال ایجاد یک سامانه دفاع هوایی نفوذناپذیر در آسمان ترکیه است.
سال‌ها سرمایه‌گذاری به ترکیه کمک کرده تا از کشوری که به شدت وابسته به تجهیزات نظامی خارجی بود به کشوری تبدیل شود که بخش قابل توجهی از نیازهای دفاعی و نظامی خود را با تکیه بر توانمندی های داخلی تامین می کند.
آنکارا سال‌هاست که از ناتوانی متحدان غربی خود در ارائه دفاع کافی در برابر تهدیدات موشکی به رغم عضویت ترکیه در ناتو ابراز نارضایتی کرده است. این کشور در نهایت سیستم دفاع موشکی پیشرفته اس-۴۰۰ ساخت روسیه را تحویل گرفت، همکاری که امیدوار بود بتواند به توسعه برنامه دفاعی خود کمک کند.
این امر منجر به اختلاف جدی با ایالات متحده شد که به گفته آنکارا ابتدا نتوانسته بود سیستم پاتریوت را به آن عرضه کند. در پاسخ به دریافت سیستم روسی در سال ۲۰۱۹، واشنگتن ترکیه را از خرید و کار روی برنامه جنگنده مشترک اف-۳۵ منع کرد.
پروژه “گنبد فولادی” که روز سه‌شنبه با تصویب کمیته اجرایی صنعت دفاعی به ریاست رجب طیب اردوغان تصویب شد، به دنبال ایجاد، ادغام و کنترل چندین لایه از سیستم‌های دفاع هوایی، سنسورها و سلاح‌های داخلی تحت یک شبکه واحد است.
این سیستم شامل تحویل در لحظه داده‌ها به مراکز عملیات و استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در راستای تحلیل اطلاعات و در نهایت ایجاد شرایطی دقیق برای بهره برداری از این اطلاعات خواهد بود.
جودت ییلماز معاون رئیس جمهور این تصویب را یک “تصمیم تاریخی” خواند.
ییلماز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: “در حالی که از تمام ابزارهای دیپلماتیک برای ثبات و صلح منطقه‌ای و جهانی استفاده می‌کنیم، مصمم هستیم کشورمان را در برابر هر نوع تهدیدی به موقعیت بسیار قدرتمندتر برسانیم.”
شرکت صنایع دفاعی ترک آسلسان تولیدکننده پیشرو تجهیزات جنگ الکترونیک، مسئول توسعه “گنبد فولادی” است.
هالوک گورگون رئیس سازمان صنایع دفاعی (SSB) گفت این پروژه شامل بازیگران برجسته دیگری مانند روکتسان تولیدکننده موشک‌های هدایت شونده و غیر هدایت شونده، مؤسسه تحقیقات و توسعه صنایع دفاعی توبی تاک (SAGE) و صنایع ماشین‌سازی و شیمیایی (MKE) خواهد بود.
روز سه‌شنبه بسیاری از رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی تصاویر مربوط به پلتفرم‌هایی که در این سیستم قرار خواهند گرفت را به اشتراک گذاشتند.
گفته می‌شود شبکه دفاع هوایی دارای چهار لایه است: برد بسیار کوتاه، برد کوتاه، برد متوسط و برد بلند. بسیاری از اجزای این پروژه مانند سیستم‌های برد کوتاه و متوسط در حال حاضر در انبار صنایع نظامی ترکیه وجود دارند.
برای لایه اولیه با پوشش حداکثر ۱۰ کیلومتر و محدودیت ارتفاع ۵ کیلومتر، ترکیه گزینه‌های مختلفی را در اختیار دارد که توسط آسلسان توسعه یافته اند، مانند: Korkut, Gökberk, Şahin, Göker, Ihtar, Sungur
برای لایه ارتفاع پایین در محدوده ۵ تا ۱۰ کیلومتر، ترکیه سیستم‌هایی مانند Herikks, C-Ram, Hisar A+ ,Gökdemir, Gür را دارد.
لایه ارتفاع متوسط در محدوده ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری می‌تواند شامل Kalkan 1, Kalkan 2, Hisar O plus باشد.
کالکان: نگهبانی در آسمان
کالکان می‌تواند به عنوان نوعی “نگهبان” عمل کند. این سیستم را می‌توان یک رادار دفاع هوایی متحرک تعریف کرد که تهدیدات هوایی ورودی را شناسایی می‌کند. این اولین رادار هشدار زودهنگام دفاع هوایی ملی ترکیه است که در طول زمان قابلیت‌های جدیدی به دست آورده است.
لایه برد بلند برای ارتفاع بین ۱۵ تا ۳۰ کیلومتر و برد بیش از ۶۰ کیلومتر می‌تواند توسط سیپر، اولین سیستم دفاع هوایی برد بلند ترکیه، پوشش داده شود.
انتظار می‌رود نسخه اولیه آن که امسال وارد انبار تجهیزات نظظامی ترکیه می شود، برد ۱۰۰ کیلومتری داشته باشد و برنامه‌هایی برای افزایش این برد در نسخه‌های آینده وجود دارد.
جهش دفاعی؛ بازار پرسود خارجی
ترکیه در طول ۲۰ سال گذشته با هدف کاهش وابستگی خارجی به تسلیحات غربی از طریق ابتکارات مهندسی نوآورانه و فناوری‌های داخلی توسعه‌یافته، متحول شده است.
این تلاش منجر به توسعه طیف وسیعی از پلتفرم‌های هوایی، زمینی و دریایی داخلی شد که در نهایت به کاهش وابستگی خارجی ترکیه از حدود ۸۰ درصد در اوایل دهه ۲۰۰۰ به حدود ۲۰ درصد امروز کمک کرد.
توانایی‌های پلتفرم‌های دفاعی ترکیه که توسط پهپادهای جنگی آن پیشگام شده بود، تقاضای بی‌سابقه‌ای را ایجاد کرد که صادرات دفاعی آن را در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۵.۵ میلیارد دلار رساند که نسبت به رکورد قبلی ۴.۴ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.
بیش از یک سوم صادرات توسط بایکار، توسعه‌دهنده پهپاد جنگی مشهور بایراکتار تی‌بی۲ انجام شد.
تقاضا برای محصولات دفاعی ترکیه و پیشرفت‌ها تعداد شرکت‌های ترکیه‌ای در فهرست برترین شرکت های تولید کننده تجهیزات نظامی جهان قرار داده که از جمله باید به آسلسان، صنایع هوافضای ترکیه (TAI)، روکتسان، ام‌کی‌ئی، کشتی‌سازی نظامی (AFSAT) و… اشاره کرد.
جودت ییلماز گفت: «صنعت دفاعی نه تنها امنیت ما را تضمین می‌کند بلکه واردات ما را کاهش می‌دهد و از اهداف تولید و صادرات با ارزش افزوده بالا حمایت می‌کند. سال گذشته صادرات ما به ۵.۵ میلیارد دلار رسید و امسال هدف ما ۷ میلیارد دلار است.»
کمیته اجرایی صنعت دفاعی روز سه‌شنبه علاوه بر موارد دیگر، پروژه‌های حیاتی و اهداف آینده و همچنین سطح دستاوردهای صنعت را مورد بحث قرار داد.
جنگنده نسل ۵
یکی دیگر از دستاوردهای مهم صنایع نظامی ترکیه به جنگنده تای-تی‌اف-قاآن یا تی‌ای‌آی-تی‌اف-کاآن (انگلیسی: TAI TF Kaan) جنگنده نسل پنجم درحال ساخت توسط صنایع هوافضای ترکیه مربوط می شود.
گفته می‌شود هدف از ساخت این جنگنده، جایگزین کردن اف-۱۶ فایتینگ فالکن در نیروی هوایی ترکیه است و همچنین برای صادرات درنظر گرفته می‌شود. ترکیه برنامه‌ریزی کرده بود که این جنگنده نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۲۳ انجام دهد که با اندکی تاخیر در ۲۱ فوریه ۲۰۲۴ انجام شد. . تولید انبوه بلوک اول انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۸ آغاز شود.
کاآن ترکیه را به یکی از معدود کشورهایی تبدیل خواهد کرد که زیرساخت‌ها و فناوری تولید یک جنگنده نسل پنجم را دارد.
همچنین این کشور از سال ۲۰۲۳ به طور جداگانه مشغول آزمایش طیف‌های مختلف موشک‌های بالستیک بوده است.
