یازاکو، جعفر ساعی‌نیا_ پس از حدود ۲ سال از آخرین ثبت‌نام محصولات ایران‌خودرو، ثبت‌نام این شرکت در تاریخ ۲۱ام مرداد ماه امسال شروع شد. بحران عرضه خودرو در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی برای مصرف‌کنندگان واقعی در کشور تبدیل شده است. افزایش تقاضا در کنار محدودیت‌های ناشی از سیاست‌های رانتی دولتی، منجر به ایجاد نوسانات شدید در بازار و کاهش دسترسی عموم مردم به خودروهای مورد نیاز شده خود است. این وضعیت موجب نارضایتی و دغدغه‌های اقتصادی در خصوص حل معضل خودروی باکیفیت و کم‌هزینه برای خانواده‌ها شده است.
فهرست
بازگشت لاتاری ملی و گرفتاری خودرو در یک دور باطل
بازگشت شیوه قرعه‌کشی بعد از حدود ۲ سال در حالیست که طی سال‌های اخیر به دلایل متعددی از جمله فاصله قیمتی بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیونی خودرو در کارخانه و بازار آزاد، کاهش قدرت خرید مردم، جولان دلالان در قرعه‌کشی‌ها، تبدیل شدن خودرو به کالای سرمایه‌ای و نداشتن چشم‌انداز روشن از آینده صنعت و بازار و قیمت خودرو، تعداد متقاضیان خرید خودرو از درب کارخانه در هر دور از قرعه کشی معمولاً از ۳ تا ۴ میلیون نفر نیز فراتر می‌رفت و شانس افراد برای برنده شدن در این لاتاری‌ها کمتر از نیم درصد برآورد می‌شد. حتی فلش‌بکی به گذشته نشان می‌دهد که در قرعه کشی مربوط به دی ماه سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۱۱ میلیون نفر -یعنی تمام واجدین شرایط- برای خرید تنها ۲۰ هزار خودرو ثبت نام کرده بودند!
ثبت‌نام بیش از ۲ میلیون نفر در طرح فروش ایران‌خودرو
طبق آمار تاکنون بیش از ۲ میلیون نفر در طرح فروش ایران‌خودرو، ثبت درخواست داشته‌اند؛ طبق پیش‌بینی‌ها احتمالا میزان ثبت‌نام تا حوالی دوونیم میلیون درخواست هم برسد؛ بنابراین با توجه به ظرفیت در نظر گرفته شده برای این دور عرضه، فرآیند نوبت‌دهی و تخصیص بر مبنای قرعه‌کشی خواهد بود؛ همچنین طبق تاکید ایران‌خودرو، ثبت‌نام متقاضی، به منزله تخصیص قطعی نخواهد بود و منجر به تعهد برای شرکت نمی‌شود. طبیعتا با توجه به ظرفیت در نظر گرفته شده برای این دور عرضه که حدود ۱۲۰ هزار دستگاه است، شانس برنده شدن برای هر شرکت کننده به کمتر از ۵ درصد می‌رسد.
بلوکه شدن بیش از ۱۲ میلیارد دلار در حساب بانک‌های دولتی
بر این اساس طبق آخرین آمارها، تا کنون ۷۰۰ هزار میلیارد تومان (حدود ۱۲ میلیارد دلار) از پول متقاضیان خودرو در بانک‌ها انباشته شده است.
انباشته‌شدن پول‌های بلوکه شده متقاضیان در حالی صورت گرفته است که مطابق اطلاعات موجود، ارزش بازاری شرکت ایران خودرو کمتر از ۲ میلیارد دلار است.
مشخص نیست که بازی جدید خودروساز انحصاری که با کمک شبکه بانکی انجام می‌شود چه تبعاتی در بازار خواهد داشت. چه کسانی از این رانت گسترده بهره می‌برند و تا چه زمانی قرار است این رانت توزیع شود؟
خودروسازی تحت کنترل دولت مافیایی است
بسیاری از ناظران، سال‌هاست که از صنعت خودروسازی تحت کنترل دولت انتقاد کرده و با “مافیایی” خواندن آنان، صنعت خودروسازی در ایران را به فراگیری فساد گسترده متهم می‌کنند.
فروش خودرو با قیمت واقعی، راهکاری برای خروج از وضعیت بحرانی موجود
با توجه به اینکه یکی از راهکارهای اصلی برای فروش خودرو بدون اتکا به شیوه هایی همچون قرعه کشی، «افزایش عرضه» است، بنابراین بهتر است وزارت صمتِ دولت چهاردهم تمرکز خود را بر افزایش عرضه چه خودروهای داخلی و چه وارداتی بگذارد تا از این طریق هم بازار به سمت رقابتی شدن پیش رود و هم بساط دلال بازی‌ها و سودجویی ها از این بازار برچیده شود چراکه قرعه کشی نه تنها منجر به افزایش بیش از پیش فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار می‌شود بلکه اعتماد عمومی مردم را نیز به صنعت خودروسازی کشور مخدوش می‌کند.
بنابراین با توجه به زیان‌دهی بسیار بالای خودروسازان به دلیل فروش خودرو با قیمت‌های غیرواقعی و دستوری، باید در دولت چهاردهم شرایطی پدید آید تا خودروساز در یک بازار رقابتی، بتواند خودروهای خود را به صورت مستقیم با قیمت‌های واقعی در بازار عرضه کند. با این کار اولاً دست دلالان از سودهای کلان حاصله از اختلاف قیمت بازار آزاد و قیمت دستوری فعلی کوتاه شده و از طرفی این سود به خودروساز برگشته و این صنعت می‌تواند با تأمین نقدینگی از این راه، به مرور زمان از زیان خارج شده و بعد از مدتی با بهبود شرایط، تولید را افزایش دهد، این موارد باعث متعادل‌تر شدن عرضه و تقاضا شده و در میان مدت و کوتاه مدت، سبب کاهش نسبی قیمت خودرو نیز خواهد شد.
