به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، معماری و مهندسی ساخت بناهای ایرانی کهن از جمله مهارت‌هایی است که در بسیاری از علوم مهندسی پیشرفته غرب نیز به صراحت عنوان شده است.
ایرانیان از دیرباز در ساخت مساجد قنات‌ها، آب انبارها، کاریزها و حمام‌ها نبوغی داشتند که پس از سالیان متمادی حتی امروز در قرن پیشرفت و توسعه، الگوی بسیاری از مهندسان خواهند بود اما اینکه امروزه تا چه اندازه از این میراث گذشتگان حفاظت می‌شود، جای بسی تأمل دارد.
چه حال خوشی داشتند قدیمی‌ها؛ بعد از نماز صبح، شاگرد مغازه را همراه می‌کردند با لباس‌ها و سایر ملزومات گرمابه که زن خانه در یک بقچه سفید رنگ می‌پیچید از صابون زردرنگ مراغه با آن بوی خاص‌اش گرفته تا سنگ پا و یک‌سری چیزهای دیگر تا به گرمابه ببرد.
خودش هم چندی بعد راه می‌افتاد؛ در کوچه و پس کوچه‌های تاریک و تنگ بازار تا آفتاب نزده حمام کرده باشد و بتواند کرکره مغازه‌اش را در بازار به‌موقع بالا بکشد و به کسب روزی مشغول شود. در گرمابه نیز با یک چای دارچین و در مواقعی بعد از مشت و مال حسابی که به وی می‌دادند و یک شربت، پذیرایی مفصلی می‌شد و با انداختن سکه‌ای در دخل صاحب حمام، از آنجا خارج می‌شد.
روزهای جمعه هم آنقدر حمام شلوغ می‌شد که قفسه برای گذاشتن لباس پیدا نمی‌شد. دلاک‌ها هم آنقدر مشت و مال به خیل عظیم مراجعه‌کنندگان می‌دادند که آخر شب نای حرف زدن و پای رفتن به خانه را نداشتند.
فهرست
جایگاه ویژه گرمابه‌ها در تاریخ ایران
گرمابه‌ها در فرهنگ و پیشینه سرزمین ایران از لحاظ توجه به پاکیزگی همچنین کارکردهای مختلف اجتماعی و فرهنگی، جایگاه ویژه‌ای داشتند. این حمام‌ها نقش قابل توجهی در انتقال آداب و رسوم، آیین‌ها و مناسک، ادبیات شفاهی و سایر ابعاد فرهنگی جامعه ایفا می‌کردند.
این گرمابه‌ها همچنین از نظر معماری دارای ارزش و اعتبار هستند و هویت معماری بومی هر منطقه را به نمایش می‌گذارند. مراغه نیز در طول سالیان دارای حمام‌های تاریخی زیادی بوده است که در چند دهه گذشته بخش قابل توجهی از این میراث تاریخی به بهانه‌های مختلف، تخریب و تغییر کاربری یافته و اکنون تعداد معدودی از آنها پا برجا و برای بقای خود، نیازمند توجه بیشتر مسوولان هستند.
بخار بی‌توجهی، گرمابه حمام تاریخی خواجه نصیر مراغه را فرا گرفته است
حمام تاریخی خواجه نصیر مراغه به شدت در معرض تخریب است. پایه‌های حمام تاریخی خواجه نصیر مراغه مربوط به دوره ایلخانی، بنای آن صفویه و بخش الحاقی آن نیز در دوره قاجاریه بنا شده است.
این حمام تاریخی در بافت تاریخی شهر مراغه مجموعه‌ای زیبا و کم نظیر از طاق و گنبدهای متعدد و تزئینات آجری است.
حمام تاریخی خواجه نصیر نزدیک به ۵۰۰ متر مربع وسعت دارد و به خاطر ارزش و اهمیت معماری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این حمام جزو معدود حمام‌های تاریخی دو قلو با بخش‌های مجزای زنانه و مردانه در کشور است.
حمام تاریخی خواجه نصیر در داخل بازار شهر مراغه تا اواسط دهه ۷۰ دایر بود و از آن به صورت حمام عمومی استفاده می‌شد.
اوایل دهه هشتاد این اثر تاریخی به خاطر تعطیلی پنج ساله به شدت تخریب و به محل تجمع معتادان تبدیل شده بود.
با پیگیری‌های رسانه‌ای خبرنگار فارس در مراغه خبر مرمت این اثر تاریخی در سال ۸۳ آغاز شد.
با تخصیص اعتبارات اندک توسط اداره‌کل میراث فرهنگی مرمت این بنای تاریخی به صورت کند تا اوایل دهه ۹۰ ادامه داشت.
بیش از ۱۰ سال کار مرمت حمام تاریخی خواجه نصیر متوقف و بخش‌های مرمت شده به شدت آسیب دیده و در حال تخریب است.
اوایل دهه هشتاد حمام تاریخی خواجه نصیر محل تجمع معتادان بود پس از سال‌ها در اثر بی‌توجهی و اختلاف بین شهرداری و میراث فرهنگی دوباره این محل به مرکز تجمع معتادان تبدیل شده است.
بخش‌های مرمت شده این بنا به شدت آسیب دیده و نیاز به بازسازی مجدد دارد. حمام صفوی خواجه نصیر مراغه سال ۱۳۸۴ و به شماره ۱۲۴۳۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
لزوم حفظ گرمابه‌های تاریخی در فضای شهری مدرن
با توسعه شهرنشینی مدرن و فاصله گرفتن از معماری سنتی، تلاش به‌منظور حفظ آثار تاریخی برای نسل‌های آینده ضروری به نظر می‌رسد. گرمابه‌های قدیمی علاوه بر کارکرد جذب گردشگر و در نتیجه افزایش درآمدهای وابسته به صنعت گردشگری، دارای ارزش‌های معماری نیز هستند.
همچنین این بناها در بیشتر کشورهای شرقی، به‌عنوان یک اثر فرهنگی منحصر به‌فرد، جایگاه قابل توجهی در بهبود صنعت گردشگری دارند. حمام‌های باستانی میراث کهن تاریخی هستند که غفلت از اهمیت و کارکردهایشان می‌تواند آنها را دستخوش تخریب‌های جبران‌ناپذیر کند. پس قبل از اینکه باز هم دیر شود باید فکری به حال این بناهای تاریخی کرد.
