به گزارش یازاکو، در چنین شرایطی، مادر چه شاغل باشد و چه خانه‌دار نقشی حیاتی در حفظ تعادل روانی، فرهنگی و اقتصادی خانواده دارد. او باید در میان دشواری‌های موجود، فرزندان خود را به گونه‌ای تربیت کند که ضمن رشد فکری و عاطفی، توان رویارویی با واقعیت‌های جامعه را نیز پیدا کنند. کیفیت ارتباط عاطفی، الگوسازی رفتاری، گفت‌وگو و انتقال ارزش‌ها از طریق عمل، مهم‌ترین ابزار مادر در تربیت فرزندانی متعادل و مقاوم است.
از سوی دیگر، وضعیت اقتصادی امروز ایجاب می‌کند که زنان، به‌ویژه مادران، در مدیریت مالی خانواده نقش فعال‌تری داشته باشند. برنامه‌ریزی دقیق، اولویت‌بندی نیازها، صرفه‌جویی هوشمندانه و حتی بهره‌گیری از ظرفیت‌های کارآفرینی خانگی یا فعالیت‌های آنلاین، از روش‌های مؤثر برای مدیریت اقتصاد خانواده است. در این میان، آموزش سواد مالی به فرزندان نیز اهمیتی ویژه دارد، زیرا آشنایی با مفاهیم صرفه‌جویی، ارزش کار و مسئولیت‌پذیری مالی، پایه‌گذار نسلی واقع‌بین و مستقل خواهد بود.
در کنار این چالش‌ها، مادر امروزی باید خود را نسبت به شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه به‌روز نگه دارد، آگاهی از تحولات، مطالعه مستمر، گفت‌وگو با نسل جوان و استفاده درست از فناوری، از الزامات این به‌روزبودن است. به‌ویژه در عصر فضای مجازی، نقش مادر نه در کنترل صرف، بلکه در هدایت و همراهی فرزندان معنا پیدا می‌کند. شناخت دنیای دیجیتال، ایجاد گفت‌وگوی صمیمی در خانه و تعیین مرزهای اخلاقی روشن، می‌تواند بهترین سپر در برابر آسیب‌های فضای مجازی باشد.
زنان، نرم‌افزار و فکرافزار قدرتمند خانواده و جامعه
یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا به برخی از ویژگی‌های زنان از جمله عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس بالا، پایگاه قدرتمند عاطفه، قابلیت بالای تربیتی، انعطاف و تاب‌آوری بالا، اندیشه خلاق و برنامه‌ریز، شجاعت توأم با صداقت، یادگیری بالا، نگرش مثبت، استقلال اندیشه، مسئولیت‌پذیری، قدرت بالای همدلی و توان ارتباط مؤثر، تأکید کرد.
موسی نیرومند افزود: مسیر رشد، تعالی و توسعه خانواده و جامعه از این نرم‌افزار و فکرافزار قدرتمند عبور می‌کند.
وی با بیان اینکه آنچه می‌تواند زنان جامعه را در ایفای نقش حیاتی خود در نهاد خانواده، تربیت فرزندان و تعالی جامعه به پیروزی برساند، توجه، احترام، حمایت، ارزش‌گذاری و آموزش زنان است، گفت: نهاد خانواده نقطه آغاز این روند است و خانواده، مدرسه و دستگاه‌های آموزشی و تربیتی باید به کانون توجه، احترام، ارزش و حساسیت نسبت به دختران و زنان تبدیل شوند.
نیرومند با اشاره به الگوی رفتاری پیامبر مکرم اسلام(ص) در تعامل با حضرت فاطمه زهرا(س) اظهار کرد: سیره و سبک نگاه و ارتباط پیامبر اکرم(ص) با حضرت فاطمه(س) در خطاب، احترام، رفتار، کلام، تربیت و جایگاه اجتماعی، زیباترین مدل نگاه به منزلت و جایگاه زنان را آشکار می‌کند.
این جامعه‌شناس تصریح کرد: در کنار تعریف و فعال بودن جایگاه معنایی و ارزشی زنان، آموزش فعال، منظم و مستمر زنان به عنوان نرم‌افزار و فکرافزار جامعه که تمامی ارگانیسم، به‌ویژه قوه عصب جامعه و خانواده، به آن متصل است، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
نیرومند خاطرنشان کرد: زنان به سبب جایگاه معنوی، اجتماعی و تربیتی خود، همواره نیازمند مهارت‌یابی در حوزه‌هایی چون ارتباط بین‌فردی، ارتباط مؤثر و همدلانه، مهارت تصمیم‌گیری، حل مسئله، تفکر خلاق و مهارت کنترل و مدیریت هیجان و استرس هستند.
وی با بیان اینکه نقش دستگاه‌های فرهنگی، تربیتی، آموزشی و دینی در ترسیم و فعال‌سازی جریان آموزش منظم و برنامه‌ریزی‌شده برای خانواده‌ها، زنان و مردان، امری اجتناب‌ناپذیر و مورد مطالبه است، اظهار کرد: برای فعال‌سازی قدرتمند نقش نهاد خانواده و به‌ویژه زنان در تنظیم روابط عاطفی، ایجاد حس امنیت، فراهم‌سازی فضای مؤثر تربیتی، تعالی کودکان، اجتماعی‌شدن و هنجارپذیری آنان و تبدیل خانواده به پایگاهی قدرتمند تربیتی و فرهنگی، نیاز به پشتوانه‌ای حمایتگر و مستقل وجود دارد، به‌عنوان نمونه، تأسیس وزارت نهاد خانواده می‌تواند در این زمینه نقش مؤثری ایفا کند.
خانواده‌ای سالم است که در آن زن از امنیت روانی، احترام و منزلت اجتماعی برخوردار باشد
پروین اشراقی، سرپرست امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان‌شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر نقش بنیادین زن در تحکیم بنیان خانواده، گفت: زن نه‌تنها در مقام همسر و مادر، بلکه به عنوان محور عاطفی، اخلاقی و فرهنگی خانواده، نقشی اساسی در آرامش و انسجام آن ایفا می‌کند.
وی با اشاره به نتایج تحقیقات اجتماعی و روان‌شناختی بیان کرد: خانواده‌ای که در آن زن از امنیت روانی، احترام و منزلت اجتماعی برخوردار باشد، از نظر عاطفی و تربیتی نیز محیطی سالم‌تر دارد.
اشراقی با بیان اینکه زن با مدیریت هوشمندانه احساسات، مهارت گفت‌وگو و روحیه فداکاری، بنیان‌های تفاهم و محبت را در خانواده تقویت می‌کند، اظهار کرد: زن با رفتار و نگرش خود فرهنگ گفت‌وگو، صبر و مسئولیت‌پذیری را به اعضای خانواده منتقل کرده و به آنان می‌آموزد که خانواده نهادی مقدس و پناهگاه آرامش است.
سرپرست امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان‌شرقی خاطرنشان کرد: نقش زن در تحکیم خانواده تنها به درون خانه محدود نیست؛ حضور آگاهانه و فعال او در جامعه نیز بر پایداری خانواده اثرگذار است. زن آگاه، تحصیل‌کرده و بانشاط، با ایفای نقش اجتماعی سازنده، الگویی از توازن میان مسئولیت خانوادگی و اجتماعی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که توسعه واقعی جامعه از درون خانواده‌های مستحکم آغاز می‌شود.
نقش زن در فرزندآوری و تربیت صحیح فرزندان
اشراقی، فرزندآوری را تنها یک فرآیند زیستی ندانست و گفت: فرزندآوری یک مسئولیت فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی است و نقش زن در این زمینه از مرحله بارداری تا سال‌های تربیتی، نقشی بی‌بدیل و چندبعدی دارد.
وی افزود: زن با عشق و صبوری خود، نخستین معلم و الگوی زندگی کودک است و در آغوش مادر، کودک معنا و مفهوم عشق، امنیت و اعتماد را می‌آموزد. رفتار و منش مادر بیش از هر آموزش رسمی، شخصیت فرزند را شکل می‌دهد.
سرپرست امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان شرقی تأکید کرد: تربیت صحیح فرزندان نیازمند ترکیبی از محبت و اقتدار است و زن با درک عاطفی بالا می‌تواند میان این دو تعادل برقرار کند. تربیت نسل آینده یعنی پرورش انسان‌هایی مسئول، باایمان و متعهد به جامعه، و این رسالت در وهله نخست بر دوش مادران است.
وی با اشاره به اهمیت آگاهی زنان از مباحث روان‌شناسی تربیت، تغذیه، آموزش و مهارت‌های زندگی افزود: زن امروز می‌تواند نسلی آگاه و خلاق پرورش دهد و در واقع با ایفای نقش مادریِ مسئولانه، سازنده تمدن آینده باشد؛ چرا که آینده هر ملت در دستان مادران آن ملت رقم می‌خورد.
نقش زنان در بحران
اشراقی به نقش زنان دربحران‌ها اشاره کرد و گفت: برای نمونه زنان غزه، در نبرد نابرابر با رژیم صهیونیستی، نقشی حماسی و انسانی ایفا کردند. زنان فلسطینی در این جنگ نه‌تنها در مقام مادر و همسر، بلکه به عنوان نماد مقاومت، پایداری و ایمان شناخته شدند. آنان با وجود از دست دادن عزیزان خود، با روحیه‌ای مثال‌زدنی در خط مقدم امدادرسانی، مراقبت از مجروحان و پشتیبانی از نیروهای مقاومت حضور داشتند.
اشراقی با اشاره به نقش زنان خبرنگار، پزشک، پرستار و داوطلب افزود: بسیاری از آنان با وجود خطر جانی، روایت‌گر حقیقت و صدای مردم خود بودند و صحنه‌های جنایت را به جهانیان نشان دادند تا وجدان بشر را بیدار کنند.
وی همچنین گفت: زنان فلسطینی در انتقال پیام مقاومت نیز نقشی برجسته داشتند و با پرورش نسل‌هایی مقاوم، روح پایداری را در میان فرزندان خود زنده نگه داشتند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: این ایستادگی یادآور نقش تاریخی زنان در دفاع مقدس ملت ایران است، جایی که زنان در پشت جبهه‌ها، بیمارستان‌ها و پشتیبانی لجستیکی، تاریخ را با صبر و فداکاری خود نوشتند.
زن، مرکز ثقل عاطفی خانواده
عاتکه اصل‌نژادی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر جایگاه حیاتی زن در تحکیم بنیان خانواده، اظهار کرد: نقش زن در ساختار خانواده دارای سه کارکرد اساسی و مکمل است که استحکام این نهاد اجتماعی را از ابعاد گوناگون تضمین می‌کند.
وی در تشریح این ابعاد گفت: در بُعد عاطفی، زن به‌عنوان مرکز ثقل روانی خانواده عمل کرده و با ایجاد فضایی سرشار از امنیت، پذیرش و همدلی، پیوند درونی اعضای خانواده را تقویت می‌کند و خانه را به پناهگاهی امن در برابر فشارهای بیرونی تبدیل می‌سازد.
اصل‌نژادی افزود: در بُعد تربیتی، زن با ایفای نقش محوری در انتقال ارزش‌های اخلاقی، فرهنگی و مهارت‌های اجتماعی به فرزندان، به‌منزله سرمایه‌گذاری مستقیم بر ثبات بلندمدت نسل‌های آینده عمل کرده و از بروز آسیب‌های اجتماعی جلوگیری می‌کند.
این استاد دانشگاه به بُعد مدیریتی و ساختاری اشاره کرد و گفت: زن با کارآمدی در تنظیم نظم روزمره، مدیریت منابع و برقراری تعادل میان نیازهای اعضای خانواده، مانع از فرسایش ساختار خانوادگی در اثر بی‌نظمی‌های اجرایی می‌شود و با ایجاد ثبات در بستر زندگی روزمره، به تحکیم همه‌جانبه بنیان خانواده یاری می‌رساند.