چهارشنبه آخر سال، آتش، ترکها

یازاکو، دکتر توحید ملک‌زاده – ترکان از جمله قدیمی ترین ملل جهان هستند که زندگیشان با طبیعت و قوانین حاکم بر آن عجین شده است. دید انسان ترک به طبیعت دیدی کاملا همزادپنداری بوده و با عناصر اربعه آب، باد، آتش و خاک همبستگی داشته است.
آتش به عنوان عنصری مهم چه در طبیعت و چه در زندگی ترکان، نقش اساسی در تفکر اسطوروی ترکان داشته است. آتش عنصری بود که به زندگی انسان گرمی می بخشید و به خانه او روشنایی. به عقیده ترکان قدیم آتش مقدس بود و نگهدارنده آن مستوجب پاداش. آتش محکی بر درستی و نادرستی اعمال بود و عبور از روی آتش سوزاننده تمام افکار پلید. ژان پلانو کارپینی راهب اروپایی و سفیر پاپ به دربار ایلخانیان نقل می کند که موقع شرفیابی به دربار خاقان، وی را از روی آتش عبور دادند تا اگر سوءنیتی داشت خنثی شود.
در شاهنامه هم که در خلال داستانهایش، بسیاری از آداب و رسوم ترکان باستان به زبان دری آمده، برای پی بردن به درستی یا نادرستی گفته های سیاوش، وی را با عبور از آتش امتحان می کنند.
آخرین ماه سال دارای چهار هفته هست که هر کدام از این هفته ها به یاد چهار عنصر اولیه جهان نامگذاری شده است. در هر کدام از این هفته ها مراسم موسمی و معیشتی ترکان اجرا می شود که در هفته آخر موسوم به( ایلین آخیر چرشنبه سی) به اوج خود می رسد.
در این چهارشنبه آخر سال، افروختن آتش و پریدن از روی آن که یادگاری از اساطیر و تفکر ترکان قدیم است توسط انسان ترک در جای جای آذربایجان انجام می شود.
هدایت گران توده های عشایر کرد آذربایجان که براساس مصادره دستاوردهای تمدنهای باستان، امروزه در پی افکندن طرحی مضحک به نام برگزاری جشنهای نوروز در میان عشایر هستند که تا چند سال قبل اصلا نام و نشانی از این جشنها ابدا در میانشان نبود و حتی به تمسخر آداب و رسوم آن می پرداختند.
امروزه تجربیات چندین ده ساله گروههای تروریستی در ترکیه به طرق کاملا معلوم به عشایر در غرب آذربایجان منتقل شده و از این طریق سعی در عرض اندام در عرصه فرهنگ و سیاست آذربایجان می کنند تا به زعم خود طرحی دیگر در غرب آذربایجان اندازند. فرخوانهای اخیر برای برپایی جشنهای نوروزی آنهم در ماه رمضان و ایام لیالی قدر، بیش از اینکه موضوعیتی فرهنگی باشد بیشتر حال و هوای میتینگهای سیاسی و در حقیقت آرامش قبل از طوفانی است که با روی کار آمدن ترامپ و دوباره به روی میز آمدن نقشه خاورمیانه جدید سرعت فراوانی گرفته است. برای فهمیدن و دیدن حساسیت مردم ایران و آذربایجان به این تحرکات پوششی عجیب و صنعی عشایر کرد در ایام رمضان، اندکی صبر لازم است.