“تفرقه بینداز و حکومت کن”: گاز روسیه آزمون بزرگی برای اتحاد اروپا

به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از دیلی صباح، پس ازگذشت ماه‌ها ازتحریم‌ های گسترده، روسیه از قدرتمندترین ابزارصادرات خود را به عنوان اهرمی برای ضدحمله و ضربه زدن به اروپا، آغاز کرده است.

تصمیم برای قطع جریان گاز طبیعی به دو عضو ناتو، سخت‌ترین واکنش روسیه به تحریم‌های اعمال شده غرب به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین بود که بی شک میزان همبستگی اروپا را محک می‌زند.

توقف عرضه گاز به لهستان و بلغارستان در ۲۶ آوریل پس از خودداری از پرداخت به روبل و تهدید مسکو برای قطع گاز سایر کشورها در صورت عدم موافقت با ترتیب پرداخت جدید، مشکلات عرضه اروپا را احیا کرده است.

این اقدام که توسط رهبران اروپایی به عنوان “باج خواهی” محکوم شد، ضعف و دودستگی این قاره را ببش از پیش آشکار کرد.

 ولی باید دید آیا این موضوع باعث ایجاد تفرقه در اعضای اتحادیه اروپا خواهد شد یا همبستگی بیشتر را تضمین خواهد کرد.
سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس ارشد اندیشکده بروگل در بروکسل، گفت: «این یک استراتژی کلاسیک تفرقه کن و حکومت کن است.

تالیاپیترا به دیلی صباح گفت: این تصمیم بی سابقه است ونشانگر استفاده روسیه از گازبه عنوان یک سلاح ژئوپلیتیکی است.

تشدید تنش به دنبال فرمانی که ماه گذشته توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه صادر شد، مبنی بر اینکه کشورهایی که مسکو آنها را «غیر دوستانه» می‌داند، باید براساس یک طرح پرداخت جدید، قیمت گاز را به روبل بپردازند آغاز شد.
این سازوکار خریداران را موظف می کند که یورو یا دلار را به حسابی در گازپروم بانک واریز کنند، که سپس به روبل تبدیل می شود، وجوه حاصل را در حساب دیگری متعلق به خریدار خارجی قرار دهند و پرداخت را به ارز روسیه به گازپروم منتقل کنند.
این وضعیت باعث شده است که کشورهای عضو 

اتحادیه اروپا در مورد اینکه آیا تحریم ها در صورت استفاده از سازوکار روسیه نقض می شوند یا خیر، اختلاف نظر دارند.
مشکل خریداران اروپایی این است که این فرمان خریداران را ملزم می کند تا حساب روبلی در گازپروم بانک نیز باز کنند که پرداخت های یورو یا دلار آنها پس از تبدیل به واحد پول روسیه به آن واریز شود.
این دستور تنها پس از انجام تبدیل گاز به روبل، پرداخت را تکمیل می‌کند – معامله‌ای که بانک مرکزی روسیه را که مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا است، شامل می‌شود.
مقامات اتحادیه اروپا، به نقل از خبرگزاری ها، هفته گذشته اعلام کردند: اگر خریداران اتحادیه اروپا بخواهند که پرداخت های خود برای گاز پس از پرداخت به یورو و قبل از تبدیل آن به روبل انجام شده است، تحریم ها نقض نمی شود.

اتکای اروپا

به گفته ماسیج زانیویچ، تحلیلگر سیاست انرژی در موسسه لهستانی امور بین‌الملل (PISM)، لهستان و بلغارستان «حق داشتند» با مکانیسم پرداخت جدید مخالفت کنند و به قراردادهای اصلی خود برای پرداخت هزینه گاز پایبند باشند.
زانیویچ به دیلی صباح گفت: «در قرارداد به طور مشخص ارزی که پرداخت‌ها با آن انجام می‌شود، دلار یا یورو ذکر شده است.
تاگلیاپیترا گفت : سایر کشورهای اتحادیه اروپا ممکن است سرنوشتی مشابه لهستان و بلغارستان داشته باشند، زیرا تاریخ پرداخت آنها بسته به رویکرد آنها خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: آیا همه کشورهای اروپایی از دستورالعمل اتحادیه اروپا پیروی خواهند کرد که فقط به یورو/دلار همانطور که در قراردادها ذکر شده است پرداخت کنند؟ یا اینکه برخی تصمیم می گیرند راه خود را انتخاب کنند و به درخواست روسیه عمل کنند؟»

روسیه حدود ۴۰ درصد گاز طبیعی اروپا را عمدتا از طریق خط لوله تامین می کند. تحویل سال گذشته حدود ۱۵۵ میلیارد متر مکعب (میلیارد متر مکعب) بود که ۵۲ میلیارد متر مکعب آن از طریق اوکراین یا مسیرهای نزدیک به آن بود..
مسیرهای جایگزین عبارتند از خط لوله یامال-اروپا که از بلاروس و لهستان به آلمان می گذرد و نورد استریم ۱ که از زیر دریای بالتیک به آلمان می گذرد.
بسیاری از کشورهای اروپایی در ماه های اخیر وابستگی خود به گاز روسیه را قطع کرده‌اند و اتحادیه اروپا اعلام کرده است که می‌خواهد واردات خود را در سال جاری به میزان دو سوم کاهش دهد و به وابستگی خود به گاز روسیه در طول پنج سال از طریق منابع جایگزین، باد و خورشید پایان دهد.
زانیویچ گفت: «کشورهای اتحادیه اروپا به شدت به گاز روسیه وابسته هستند. 
برنامه‌هایی در حال تدوین است، ولی تحریم این کالا در حال حاضر در دست بررسی نیست.

“زمستان بهترین متحد پوتین”

به گفته تاگلیاپیترا و زانیویچ، توقف گاز به سرعت لهستان و بلغارستان را با مشکل جدی مواجه نمی کند.
زانیویچ گفت: لهستان سال ها برای این سناریو آماده شده است و بلغارستان از مقادیر کمی گاز استفاده می کند که می تواند به راحتی جایگزین شود.
به این واقعیت اضافه کنید که این قاره به سمت تابستان پیش می رود و گاز را برای خانوارها کمتر ضروری می کند. 
انتظار می رفت که قراردادهای لهستان و بلغارستان در اواخر سال جاری به پایان برسد – و هر دو کشور تمایلی به تمدید آن ندارند.
قرارداد با گازپروم حدود نیمی از نیاز سالانه لهستان را تامین می کند – ۱۰ میلیارد متر مکعب در مقابل کل مصرف بیش از ۲۰ میلیارد متر مکعب.

تاگلیاپیترا گفت: به لطف گاز طبیعی مایع (LNG) و ذخیره سازی که ۷۶ درصدی، می تواند با این مشکل کنار بیاید.
زانیویچ خاطرنشان کرد :قرار است واردات از روسیه از طریق خط لوله گاز بالتیک پایپ با واردات از نروژ جایگزین شود. 

وی گفت: پیش بینی شده که این پروژه در اکتبر ۲۰۲۲ افتتاح شود و در ژانویه ۲۰۲۳ به ظرفیت کامل ۱۰ میلیارد مترمکعبی خود – برابر با منابع روسیه – خواهد رسید.

تا آن زمان، تقاضای لهستان با واردات از ترمینال LNG، آلمان، لیتوانی و اسلواکی تامین خواهد شد.
 زانیویچ اضافه کرد: لهستان نیز ظرفیت ذخیره سازی بسیار بالایی دارد.
بلغارستان سالانه حدود ۳ میلیارد متر مکعب گاز مصرف می کند که حدود ۹۰ درصد آن از واردات گازپروم از طریق ترکیه تامین می شود.
 این کشور همچنین مقادیر کمی گاز از آذربایجان دریافت می کند.
بر اساس داده ها، ذخیره گاز بلغارستان به میزان ۵۵۰ میلیون متر مکعب، و تنها ۱۷٫۶ درصد است.
تاگلیاپیترا گفت: «از آنجایی که گاز عمدتاً برای گرمایش استفاده می‌شود (۶۰ درصد گرمایش و تنها ۵ درصد نیرو را گاز تشکیل می‌دهد)، این یک مسئله کوتاه مدت نیست.

زمستان بهترین متحد آقای پوتین است

تاگلیاپیترا تاکید کرد: اتحادیه اروپا نمی تواند در اکتبر ۲۰۲۲ بدون آمادگی وارد شود.
سیستم‌های انرژی جهانی در طول زمستان ۲۰۲۱/۲۰۲۲ از یک بحران شدید اجتناب کردند، اما بیشتر به این دلیل که دما در بیشتر نیمکره شمالی بسیار گرمتر از حد معمول بود و تقاضای گرمایش را کاهش داد.
تاگلیاپیترا خاطرنشان کرد: ما به یک واکنش قوی و هماهنگ اتحادیه اروپا در مورد خرید مشترک گاز، پر کردن مجدد ذخیره‌سازی، طراحی بازار انرژی اتحادیه اروپا – و البته تحریم‌های هوشمند بر جریان نفت و گاز روسیه به اروپا نیاز داریم.

هر میلیارد مهم است

وی گفت: بلغارستان و لهستان نیز کشورهای ترانزیت گاز روسیه هستند. گازپروم تصریح کرده است که در صورت «خروج غیرمجاز» گاز روسیه از حجم ترانزیتی به کشورهای ثالث، عرضه برای ترانزیت به این میزان کاهش خواهد یافت.

آلمان، بزرگترین اقتصاد این قاره، و ایتالیا از بزرگترین مصرف کنندگان گاز طبیعی روسیه در اروپا هستند. اگرچه آنها اقداماتی را برای کاهش وابستگی خود به مسکو انجام داده اند.

برلین به دنبال ساخت پایانه‌های واردات LNG است که سال‌ها طول می‌کشد و ایتالیا با الجزایر، آذربایجان، آنگولا و کنگو برای تامین گاز به توافق رسیده است.
آلمان قبلاً گفته بود که می تواند تا پایان سال از نفت روسیه خودداری کند، اما ایده ممنوعیت کامل و فوری واردات را رد کرده بود. با این حال، هفته گذشته نشان داد که می تواند به سایر کشورهای عضو بپیوندد زیرا امیدوار است به زودی راهی برای جایگزینی نفت روسیه با منابع دیگر پیدا کند.
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا هفته گذشته گفت: «جای تعجب نیست که کرملین از سوخت‌های فسیلی برای باج‌گیری از ما استفاده کند.»
امروز کرملین بار دیگر در تلاش خود برای ایجاد تفرقه بین کشورهای عضو شکست خورد. دوران سوخت‌های فسیلی روسیه در اروپا رو به پایان است.»

زانیویچ خاطرنشان کرد: اقدام روسیه “فقط روند استقلال از روسیه را تسریع کرد.”
وی افزود: “بنابراین هدف روسیه ضربه زدن به لهستان یا بلغارستان نبود. این ترساندن اتحادیه اروپا بود تا نفت روسیه را تحریم نکند، زیرا در پاسخ روسیه عرضه گاز اتحادیه اروپا را قطع خواهد کرد.”

اتحادیه اروپا به دنبال یک جبهه متحد در مخالفت با فشار مسکو برای اتخاذ سیستم پرداخت گاز جدید خود است، اما زانیویچ گفت: «برخی از شرکت‌ها ترسیدند و می‌توانیم ببینیم که آنها موافقت کرده‌اند برای گاز به روبل پرداخت کنند.»
مجارستان اولین کسی بود که این تصمیم را گرفت. در حال حاضر این تنها کشور در اتحادیه اروپا است که سیاست طرفدار روسیه از جمله در زمینه انرژی را دنبال می کند.

با این حال، ویژگی مجارستان این است که با این وجود از تحریم های پی در پی اتحادیه اروپا علیه روسیه حمایت می کند. همین امر ممکن است در مورد تحریم‌های نفت روسیه که در حال حاضر در حال بررسی است، صادق باشد.

“به پای خود شلیک کرد”

زانیویچ در مورد گزینه های اروپا یادآور شد که کمیسیون اروپا در اوایل ماه مارس پیشنهادی را برای طرحی برای کاهش وابستگی به گاز روسیه ارائه کرد.وی گفت: این شامل افزایش واردات LNG، افزایش محموله ها از آذربایجان و همچنین افزایش تولید بیومتان است. علاوه بر این، کاهش مصرف با جایگزینی گاز با منابع تجدیدپذیر و افزایش بهره وری انرژی برنامه ریزی شده است.
علاوه بر برنامه های کمیسیون، زانیویچ گفت : اتحادیه اروپا همچنین ممکن است استفاده از نیروگاه های هسته ای و زغال سنگ را افزایش دهد و از سوخت مایع در برخی از نیروگاه های گازی استفاده کند.
با این حال، حتی با در نظر گرفتن همه این اقدامات، اگر روسیه عرضه گاز به اتحادیه اروپا را به طور کامل قطع کند، جایگزینی حدود یک سوم گاز وارداتی از این کشور در سال جاری امکان پذیر نخواهد بود. برای مثال، این امر مستلزم کاهش استفاده صنعتی است.»
درآمد حاصل از صادرات گاز و نفت به اتحادیه اروپا بیشتر از بودجه جنگ روسیه است. این ضربه بزرگی برای روسیه خواهد بوداگر به همین روال ادامه دهد.»

از منظر استراتژیک، روسیه به پای خود شلیک کرده است.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه ممکن است در کوتاه مدت برخی از کشورهای اتحادیه اروپا را بترساند، اما تنها دیدگاه آنها را تقویت می کند که روسیه در بلندمدت یک شریک غیرقابل اعتماد است.
روسیه با لغو قرارداد با لهستان و بلغارستان نشان داد که هیچ کشوری نمی تواند مطمئن باشد که به تعهدات خود عمل خواهد کرد. با این کار، تصویری را که سال ها در اتحادیه اروپا به عنوان یک تامین کننده گاز قابل اعتماد ایجاد کرده بود، از بین برد.»
علاوه بر این، وی گفت :این قطع به لهستان و بلغارستان برای جبران نقض قرارداد از طریق داوری بین المللی کمک می کند.
وی خاطرنشان کرد: لهستان قبلاً تجربه برنده شدن در داوری با گازپروم را دارد.
زانیویچ گفت :روسیه در حال حذف خود از بازار گاز اروپا است.

ما باید به خاطر داشته باشیم که اروپا حدود ۷۰ درصد از صادرات گاز را به خود اختصاص می دهد. این گاز را نمی توان به عنوان مثال به چین ارسال کرد، زیرا زیرساخت های کافی برای این کار وجود ندارد.
تاگلیاپیترا گفت : اطمینان از همبستگی میان کشورهای اتحادیه اروپا از این پس اساسی خواهد بود، به خصوص که این قاره نیاز دارد تا ذخایر گاز خود را، احتمالاً بدون گاز روسیه، دوباره پر کند.
این کلید اطمینان از شکست استراتژی‌‌ مدنظر روسیه است.»